21.00 uur: Sluiting – Preses dr. Voorberg bedankt deputaten m/v in de kerk voor hun werk. Ze hadden een „zware en pittige opdracht” gekregen, zegt hij. De synode zingt een lied en ds. Voorberg sluit de vergaderdag af met gebed.

20.55 uur: Besluit ordevoorstel – De meerderheid van de synodeleden schaart zich achter het ordevoorstel van ouderling C. G. Kruse om het voorstel van ds. Poortinga niet ontvankelijk verklaren. Ds. Poortinga is diep teleurgesteld en zegt dat hij zich als synodelid zal laten vervangen. „Dit is kerkpolitiek van de hoogste orde.”

20.40 uur: Buiten de orde – Ouderling C. G. Kruse (Amersfoort) vindt het voorstel van ds. Poortinga „buiten de orde” en „onvoldoende voorbereid”. Hij wil dat de synode uitspreekt dat ze het daarom niet in behandeling kan nemen. Het moderamen geeft daarop aan dat het om een „twijfelgeval” gaat, maar dat het voorstel wel „ontvankelijk” is. Meerdere synodeleden vinden dat het stuk „uit de lucht” is komen vallen en raden verdere behandeling ervan af.

20.20 uur: Voorstel preekbevoegdheid – De afgevaardigden zingen twee verzen uit Psalm 119 en gaan verder met de bespreking van het voorstel van ds. Poortinga. Volgens dr. P. L. Voorberg (Emmeloord) is het voorstel niet onbijbels maar getuigt het juist van wijsheid om nu niet een dergelijk besluit te nemen. „Anders leggen we een bom in de kerk.” Anderen, zoals ds. E. J. Sytsma (Middelburg), steunen ds. Poortinga.

19.30 uur: Pauze – Ds. J. B. de Rijke (Krimpen aan den IJssel) leest 1 Samuel 18:1-4 en gaat voor in gebed. De synodeleden zingen ”Blijf bij ons, Jezus, onze Heer”. Dan is er een maaltijd. De synode gaat om ongeveer 20.15 uur weer verder met de bespreking van het voorstel van ds. Poortinga.

19.20 uur: Preekbevoegdheid vrouwen – Ds. P. Poortinga (Drachten) geeft een toelichting op zijn voorstel om vrouwen preekbevoegdheid te geven. Hij wil aansluiten bij een bestaande regeling voor preekconsent voor niet-ambtsdragers in de kerk. Volgens hem staat er nergens in de Bijbel dat alleen mannen het Evangelie mogen verkondigen.

19.18 uur: Besluit deputaten m/v in de kerk – De synode gaat akkoord met de benoeming een nieuw deputaatschap m/v in de kerk.

19.15 uur: Vrouwen – Ds. J. B. de Rijke (Krimpen aan den IJssel) vindt het niet nodig om „gericht te vragen naar diverse ervaringen en overtuigingen van vrouwen” in de kerk. Zijn voorstel wordt verworpen.

19.05 uur: Proces – Deputaat dr. H. Schaeffer benadrukt het belang van een nieuw deputaatschap. De kerk mag volgens hem niet „om de hete brij” heen draaien en moet een besluit nemen. Ook ds. W. van der Schee (Amsterdam) vindt een deputaatschap belangrijk „om het proces in de kerk” te begeleiden.

19.00 uur: Preekbevoegdheid – Ds. P. Poortinga (Drachten) stelt voor om te onderzoeken of vrouwen preekbevoegdheid kunnen krijgen.

18.45 uur: Kop noch staart – Dr. P. L. Voorberg (Emmeloord) vraagt zich af of er wel zo’n „vaag” deputaatschap m/v in de kerk moet komen. Het krijgt volgens hem een onduidelijke, te brede opdracht mee. „Er zit kop noch staart aan. En komt dit deputaatschap niet in conflict met het studiedeputaatschap m/v en ambt?”

18.30 uur: Nieuw deputaatschap m/v in de kerk – Het is de bedoeling dat er naast een deputaatschap m/v en ambt ook een nieuw deputaatschap m/v in de kerk wordt benoemd. Dat zou de bezinning op de taken van mannen en vrouwen in de kerk moeten begeleiden. „Het is goed de tijd te nemen om gemeenschappelijke besluitvorming op dit onderwerp vanuit de kerken zelf te laten opkomen en in alle rust zoveel mogelijk gezamenlijkheid te laten groeien”, zo staat er in het voorstel. De synodeleden stellen vragen.

18.25 uur: Stemming – De synode stemt unaniem in met het besluit. De verwijzing naar de generale synode van Harderwijk is geschrapt.

18.10 uur: Bespreking voorstel m/v en ambt – Adviseur prof. dr. M. te Velde vindt het niet verstandig om terug te vallen op het „ja-nee” van de generale synode van Harderwijk (2011), die wilde weten of het op grond van de Schrift geoorloofd is dat vrouwen diaken, ouderling of predikant worden. „Als ik het goed zie, gaat het bij de meeste synodeleden niet om de vraag of vrouwen wel of niet in de ambten mogen dienen maar om de vraag hoe zij goed binnen de kerken kunnen functioneren.”

18.00 uur: Deputaten m/v en ambt – Op de synodetafel ligt nu een voorstel om een nieuw deputaatschap m/v en ambt te benoemen. Dat moet onder meer in kaart brengen „hoe de ambtelijke structuur zo kan worden ingevuld dat vrouwen zich daarbinnen kunnen inzetten voor Gods koninkrijk”. Dit met inachtneming van de twee lijnen die in de Schrift zichtbaar zijn over de verhouding tussen mannen en vrouwen. Er dient ook nog een antwoord te worden gegeven op de vraag van de generale synode van Harderwijk (2011): is het op grond van de Schrift geoorloofd dat vrouwen diaken, ouderling of predikant worden?

17.30 uur: Nieuw deputaatschap – De synode vergadert verder. Het gaat over de vraag welke taak een nieuw te benoemen deputaatschap m/v moet krijgen. Ouderling C. G. Kruse (Amersfoort) deelt mee dat de voorgestelde besluiten van de groep-De Graaff en de groep-Van der Schee zo dicht bij elkaar liggen, dat er een gemeenschappelijk voorstel kon worden gemaakt.

16.40 uur: Stemming voorstel-De Graaff – De synodeleden stemmen eerst over besluit 2 van het voorstel van ds. De Graaff. Dat wordt met eenentwintig stemmen voor en vijftien stemmen tegen aangenomen. De synode spreekt dus uit „niet in te stemmen met de onderbouwing van de conclusie van het deputatenrapport m/v in de kerk dat het past binnen de bandbreedte van wat Schriftuurlijk en gereformeerd kan worden bestempeld wanneer naast mannen ook vrouwen in de kerkelijke ambten mogen dienen.” Verder moet de visie dat behalve mannen ook vrouwen in de kerkelijke ambten mogen dienen „vrij bespreekbaar” zijn, zolang er vanuit de Schrift geargumenteerd wordt. De grond onder deze besluiten is het „doorlopend spreken” van de Schrift, die twee lijnen laat zien in de verhouding tussen man en vrouw: die van gelijkwaardigheid en die van verschil in verantwoordelijkheid. De vergadering wordt geschorst.

16.35 uur: Volgorde stemming – De synodeleden gaan schriftelijk stemmen over de volgorde waarin de voorstellen zullen worden behandeld. Het voorstel dat als meest verstrekkend wordt gezien, komt eerst aan de beurt.

16.15 uur: Bespreking voorstellen – Synodeleden bespreken de aangepaste voorstellen. De vraag is vooral of de synode zich moet uitspreken over de twee lijnen in de Schrift over de verhouding tussen man en vrouw inzake gelijkwaardigheid en verantwoordelijkheid. Afgevaardigde A. Niemeijer (Leiderdorp) vindt niet dat de synode nu al deze „piketpaaltjes” in de grond moet slaan.

16.10 uur: Voorstel-Van der Schee – Ook het voorstel van ds. W. van der Schee (Amsterdam) is aangepast en enkele elementen uit het voorstel-De Graaff (bijvoorbeeld over de twee lijnen in de Schrift) zijn overgenomen.

16.05 uur: Voorstel-De Graaff – Het is niet gelukt beide voorstellen samen te voegen, zegt ds. L. W. de Graaff (Heerde). Zijn tegenvoorstel is op twee punten aangepast. De amendementen van Buitendijk en Vreugdenhil worden overgenomen, die van Voorberg en Zomer niet.

16.00 uur: Bespreking amendementen – Er wordt gezongen uit Gezang 110, en dan buigt de synode zich over de vier amendementen.

15.45 uur: Pauze – Het is pauze. Er wordt ondertussen gekeken of er één voorstel kan worden gemaakt.

15.25 uur: Amendementen – Vier synodeleden dienen een amendement (wijzigingsvoorstel) in. Ds. G. Zomer (Waardhuizen) stelt voor het volgende voorgenomen besluit te schrappen: „De visie dat behalve mannen ook vrouwen in de kerkelijke ambten mogen dienen moet vrij bespreekbaar zijn zolang er vanuit de Schrift geargumenteerd wordt.” Ds. B. C. Buitendijk (Bunschoten) wil het woordje „nu” schrappen in de zin „nu niet in te stemmen met de onderbouwing van de conclusie van het deputatenrapport m/v in de kerk dat het past binnen de bandbreedte van wat Schriftuurlijk en gereformeerd kan worden bestempeld wanneer naast mannen ook vrouwen in de kerkelijke ambten mogen dienen.” Ds. R. J. Vreugdenhil (Lelystad) vindt dat de twee lijnen die de Schrift laat zien –gelijkwaardigheid en verantwoordelijkheid– „verdisconteerd” moeten worden (in plaats van: „sluiten elkaar niet uit”). Ds. P. L. Voorberg wil toevoegen dat „de man de eindverantwoordelijkheid heeft gekregen.”

15.20 uur: Studie naar ambten – Ouderling C. G. Kruse (Amersfoort) benadrukt het belang van de twee lijnen die in het voorstel wordt genoemd. Die zouden moeten worden meegenomen in een voorgestelde studie naar de ambten.

15.05 uur: Piketpaaltjes – Adviseur prof. dr. M. te Velde vindt dat beide voorstellen dicht bij elkaar liggen. De twee lijnen uit het voorstel-De Graaff spreken volgens de Kamper hoogleraar voor zich („niemand zal daarop tegen zijn”) en daarom vormen ze geen „piketpaaltjes”, zegt hij.

14.55 uur: Vrij bespreekbaar – Aan het voorstel van ds. De Graaff is toegevoegd dat „de visie dat behalve mannen ook vrouwen in de kerkelijke ambten mogen dienen, vrij bespreekbaar moet zijn zolang er vanuit de Schrift geargumenteerd wordt.” Deze zin komt uit een besluitvoorstel van deputaten, die later weer is geschrapt. Volgens ds. De Graaff moet duidelijk zijn dat deputaten niet „onschriftuurlijk en niet-confessioneel” hun werk hebben gedaan.”

14.50 uur: Eindverantwoordelijkheid – Ds. L. W. de Graaff (Heerde) wil uitspreken dat de Schrift twee lijnen laat zien: die van gelijkwaardigheid tussen man en vrouw en die van het verschil in verantwoordelijkheid. „Piketplaatjes”, noemt hij die. Dr. P. L. Voorberg (Emmeloord) stelt voor om daaraan toe te voegen „dat de man de eindverantwoordelijkheid draagt”.

14.35 uur: Tegenvoorstellen – Op tafel liggen nu nog de voorstellen van ds. De Graaff en ds. Van der Schee. Synodeleden mogen opmerkingen maken. Afgevaardigde A. Niemeijer (Leiderdorp) roept op beide voorstellen ineen te schuiven. Ds. E. J. Sytsma (Middelburg) vindt de voorgestelde besluiten niet inhoudelijk en duidelijk genoeg.

14.25 uur: Voorstel deputaten – De synodevergadering gaat weer verder. Deputaten blijken er toch voor te kiezen hun oude voorstel te handhaven. Ze vragen de synode dus uit te spreken dat het „past binnen de bandbreedte van wat als Schriftuurlijk en gereformeerd kan worden bestempeld” wanneer naast mannen ook vrouwen in de kerkelijke ambten dienen. De synode verwerpt het voorstel met 35 stemmen tegen.

14.05 uur: Langere schorsing – Er is meer tijd nodig voor overleg. Het is pauze tot 14.30 uur.

13.50 uur: Voorstel-De Graaff – De vergadering wordt een kwartier geschorst zodat ds. L. W. de Graaf en de medeondertekenaars van zijn voorstel kunnen overleggen.

13.15 uur: Deputaten – Deputaten passen hun voorstel aan. Ze stellen de synode voor uit te spreken dat „de visie dat behalve mannen ook vrouwen in de kerkelijke ambten mogen dienen vrij bespreekbaar moet zijn zolang er vanuit de Schrift geargumenteerd wordt.” De conclusie dat vrouwelijke ambtdragers passen „binnen de bandbreedte van wat Schriftuurlijk en gereformeerd kan worden bestempeld”, vervalt. Deputaten willen ook een voorstel van ds. W. van der Schee (Amsterdam) overnemen, namelijk om een nieuw deputaatschap te benoemen dat de bezinning in de kerken gaat begeleiden.

13.30 uur: Tweede ronde – Er wordt gezongen en een gebed van Augustinus gelezen. De synode hervat de vergadering.

12.30 uur: Pauze – Ds. J. W. Boerma (Rotterdam) sluit de ochtendvergadering af met het lezen van Filippenzen 4:4-9 en met gebed. Er wordt gezongen: ”Geest van hierboven”. Het is pauze tot 13.30 uur.

12.20 uur: Consensus – Adviseur prof. dr. E. A. de Boer (Kampen) zegt „verbluft” te zijn over hoe dicht de verschillende voorstellen eigenlijk bij elkaar liggen. Hij roept de synode op een zo groot mogelijke concensus te zoeken en een weg te vinden –hij verwijst naar het voorstel van ds. Van der Schee– waarin „niets wordt dichtgetimmerd”. „En als u theologisch onderzoek naar de ambten zou willen laten doen, dán bewijs je de bredere oecumene pas een dienst.”

12.15 uur: Nu – Het voorstel van ds. L. W. de Graaf en ouderling C. G. Kruse (Amersfoort) wordt iets aangepast: vóór de woorden „niet in te stemmen met de conclusie van deputaten” is het woordje „nu” ingevoegd. Kruse: „Het is niet de bedoeling om te zeggen dat er nóóit vrouwelijke ambtdragers zullen komen.” Ds. Zomer trekt zijn voorstel in.

12.10 uur: Misverstand – Er komt een extra ronde zodat de indieners van voorstellen eventuele „misverstanden” kunnen rechtzetten.

12.05 uur: Geschorst – De vergadering wordt even geschorst zodat het synodebestuur (moderamen) even kan overleggen.

11.50: Verstandige weg – Ds. R. van Wijnen (Zuidwolde) vraagt aandacht voor wat een besluit allemaal kan teweegbrengen binnen de kerken. Hij verwijst naar een uitspraak van de Christelijke Gereformeerde Kerken over de vrouw in het ambt, die niet „vrijblijvend” was (ze wezen vrouwelijke ambtdragers af) maar ze gaven wel „volop aandacht” aan de taken en mogelijkheden van vrouwen in gemeente. „Ik denk dat dit een verstandige weg was, waarmee ook onze kerken gediend kunnen zijn. En daarmee kunnen we ook de band vasthouden die we al jaren hebben.” Hij zegt zijn steun toe aan het voorstel-De Graaff. Het voorstel van ds. Van der Schee noemt de predikant uit Zuidwolde een „riskante vlucht naar voren”. De discussie zal „eindeloos in de kerken blijven doorzieken”.

11.40 uur: Stoppen en verdergaan – Negen jaar studie heeft geen duidelijk en breed gedragen antwoord opgeleverd, constateert preses dr. P. L. Voorberg (Emmeloord). „Ik laat mijn persoonlijke mening nu liggen, maar ik wil wel aangeven dat er geen overtuigend materiaal op tafel ligt.” De consequentie is volgens hem dat de gangbare praktijk –geen vrouwelijke ambtsdragers– niet veranderd kan worden. Dr. Voorberg noemt het voorstel van deputaten om ruimte te geven aan vrouwen in de ambten „veel te hoog gegrepen.” „Ons verstaan op dit punt schiet op dit moment te kort. Misschien moeten we het laten bij de constatering dat we er niet zijn uitgekomen. Laten we verder gaan met het werk in het Koninkrijk.”

11.30 uur: Angst – Ds. W. van der Schee (Amsterdam) voert het woord. Volgens hem bestaat er „angst” om een besluit te nemen. Hij vindt dat het „recht van vrouwen in onze kerken met de voeten wordt getreden.” Dan grijpt tweede voorzitter K. Wezeman in en vraagt hem zich van „dit soort kwalificaties te onthouden.” Ds. Van der Schee wil dat er „eindelijk eens wat wordt gedaan.”

11.25 uur: Diaken – Ds. G. Zomer (Waardhuizen) vraagt de synode serieus naar zijn „korte” en „charmante” voorstel te kijken. Dat sluit aan bij dat van ds. De Graaff, met de toevoeging dat het nodig is om „de vraag van de generale synode van Harderwijk 2011 of het op grond van de Schrift geoorloofd is om naast broeders ook zusters uit de gemeente te benoemen in het ambt van diaken alsnog te beantwoorden.”

11.15 uur: Twee stappen terug – Ouderling M. de Jong (Brandwijk) vindt het voorstel van ds. L. W. de Graaf (Heerde) „twee stappen” terug, omdat daarin wordt voorgesteld niet in te stemmen met de conclusie van deputaten dat vrouwen in de kerkelijke ambten mogen dienen. Hij steunt het deputatenrapport.

11.05 uur: Bespreking – Er wordt gezongen (”God is getrouw”) en de vergadering gaat weer verder.

10.50 uur: Pauze – Het is koffiepauze, tot 11.05 uur.

10.30 uur: Daadkracht – Ds. K. van den Geest (Alphen aan den Rijn) roept de synode op tot daadkracht. „Wie vrezen wij? De critici die dreigen op te stappen? Laten we ons niet door hen laten gijzelen.” Volgens de predikant wordt nu de „veilige lijn” gezocht. „Is dat leiderschap? Waarom vrezen we niet het verlies van vele malen meer mensen die opstappen als we geen daadkracht tonen?” Hij vraagt –zoals deputaten doen in hun rapport– ruimte voor de theologische visie dat vrouwen wél kunnen dienen in alle ambten. „Dat is een beperkte uitspraak. We hoeven echt niet bang te zijn dat er opeens een run op de ambten komt.”

10.15 uur: Gereformeerd – Ds. E. J. Sytsma (Middelburg) zegt dat het gereformeerder is om vóór de vrouw in het ambt te zijn dan ertegen. Maar toch is hij voorzichtig, omdat onduidelijk is wat de gevolgen zullen zijn als de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt groen licht geven aan vrouwelijke ambtsdragers.

10.00 uur: Wijzigingen – Twee voorstellen blijken nog iets te zijn aangepast. De synodeleden moeten nog even wachten op de definitieve tekst, maar de gespreksronde begint alvast. Ds. L. W. de Graaff (Heerde) zet vraagtekens bij het voorstel van ds. W. Van der Schee om het gesprek over de vrouw in het ambt in de plaatselijke kerken te voeren en hen „enige ruimte” te bieden om keuzes te maken die „afwijken van wat tot dan toe gemeenschappelijk afgesproken is.” Deze benadering „van onderop”, aldus ds. De Graaff, zou echter kunnen leiden tot het openstellen van de ambten voor vrouwen. Hij vindt niet dat de synode moet uitspreken dat dit past binnen de „bandbreedte van wat als Schriftuurlijk en gereformeerd kan worden bestempeld”, zoals deputaten stellen.

9.55 uur: Eerste ronde – Tweede voorzitter (assessor) K. Wezeman krijgt de leiding over de vergadering. Er komt eerst een „ronde” waarin synodeleden vragen mogen stellen over de –uiteindelijk vier– voorstellen die op tafel liggen.

9.50 uur: Koning Willem-Alexander – Voorzitter (preses) dr. P. L. Voorberg leest een brief voor van koning Willem-Alexander, waarin deze de synode bedankt voor de felicitaties voor zijn verjaardag.

9.30 uur: Opening synode – Ds. W. van der Schee (Amsterdam) opent de synodevergadering. Er wordt gezongen (”Zing voor Gods licht” en ”Heer, het licht van uw liefde schittert”) en gebeden. De Schriftlezing is uit Psalm 36. Er staat vandaag één onderwerp op de agenda: het rapport ”Mannen en vrouwen in dienst van het evangelie”. Daarin gaat het onder meer over de toelating van vrouwen tot de ambten. De meningen daarover zijn verdeeld binnen de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt. De landelijke kerkvergadering gaat zich buigen over vijf voorstellen die afgevaardigden hebben ingediend. Het is de bedoeling dat er vandaag een besluit wordt genomen.

Liveblogs:

Liveblog: Synode GKV over rapport vrouw in ambt

Liveblog: Synode GKV over vrouwelijke ambtsdragers

Liveblog: Synode GKV komt bijeen in Ede

Zie ook:

Hoogleraren GKV willen (nog) geen vrouwelijke ambtsdragers (Reformatorisch Dagblad, 17-05-2014)

Predikant m/v? (Reformatorisch Dagblad, 26-04-2014)

GKV spreken sinds 2005 over vrouw in kerk (Reformatorisch Dagblad, 06-09-2013)

Onderzoek GKV naar vrouw in ambt: Generale synode geeft groene licht voor bezinning (Reformatorisch Dagblad, 20-06-2011)

GKV bezinnen zich verder op vrouw in kerk : Synode kiest voor driesporenbeleid (Reformatorisch Dagblad, 13-09-2008)

“Helft GKV voor vrouw als diaken” (Reformatorisch Dagblad, 26-02-2008)

GKV stellen deputaatschap vrouwen in de kerk in (Reformatorisch Dagblad, 10-09-2005)