Een staatsman. Man van het compromis. Het zijn twee veel­gebruikte typeringen van Jean-Luc Dehaene na diens overlijden. „Bij het overlijden van politici wordt vaak het woord staatsman gebruikt, maar voor Jean-Luc Dehaene is dat bij uitstek van toepassing. Het woord is voor hem uitgevonden”, reageerde de Vlaamse politicoloog Dave Sinardet.

De Vlaamse minister-president Kris Peeters (CD&V) noemde beide typeringen en voegde daar nog de kwalificatie ”vader van het federale België” aan toe. Dehaene stond aan de basis van een pakket hervormingen dat de rechten en verantwoordelijkheden van Vlaanderen, Wallonië en Brussel regelde. Via eindeloze compromissen wist hij te voor­komen dat België uit elkaar viel.

Een andere belangrijke verdienste van Dehaene is dat hij België de euro in heeft weten te loodsen, nadat hij de economie van het land weer op orde had weten te krijgen. Daarmee heeft hij een belangrijk stempel gezet op de toekomst van België.

In verschillende commentaren werd hij donderdag dan ook een van de belangrijkste premiers van België genoemd. „Dehaene was een van de belangrijkste na­oorlogse leiders van ons land”, zei oud-premier Mark Eyskens. In het tijdschrift Knack heette hij zelfs „de meest invloedrijke premier ooit.”

Dehaene was een man van het compromis, maar wist toch veel van zijn eigen ideeën te realiseren, stellen commentatoren. Hij „was een man met visie (…) en een man die niet elke dag van visie veranderde. Integendeel”, stelde de Vlaamse krant De Standaard donderdag. Hij kon desnoods twintig jaar het geduld opbrengen tot hij zijn ideeën had gerealiseerd. „Voor elk probleem zijn er twee oplossingen: de verkeerde en de mijne”, moet hij ooit gezegd hebben.

De politicus zag zijn werk als roeping en als plicht, schreef De Standaard. „Zijn krachtige manier van spreken verraadt zijn enorme gedrevenheid”, vatte een journalist van deze krant zijn optreden tijdens een interview in 2003 samen.

Dehaene werd op 7 augustus 1940 geboren in het Franse Montpellier. Hij studeerde aan de Vlaamstalige Katholieke Universiteit Leuven, maar ook in het Franstalige Namen. Zijn vorming aan beide kanten van de taalgrens zou blijken in zijn ijver voor een federaal België.

Eind jaren zestig werd hij actief voor de christendemocraten. In 1987 stond hij aan de basis van een nieuw kabinet onder leiding van Wilfried Martens, nadat hij tegen de koning had gezegd: „Sire, geef me honderd dagen!” De kabinetsformatie duurde uiteindelijk 106 dagen, maar de reputatie van de man die alles kan repareren, ”de loodgieter”, was gevestigd. In 1992 werd Dehaene voor het eerst zelf premier.

Zijn grootste fout noemde Dehaene zelf zijn optreden na de ontvoering en moord op jonge meisjes door Marc Dutroux. Hij kreeg veel kritiek toen hij schijnbaar tamelijk onverschillig en houterig reageerde toen hij de ouders van de meisjes ontmoette.

In recent gepubliceerde interviews, afgelopen april, zei Dehaene dat hij die confrontatie nooit vergeet. „Het stelde scherp op mijn gebrek aan empathie. Tijdens onderhandelingen en in teamverband ben ik daar sterk in. Maar in louter menselijke contacten zet ik soms moeilijk de juiste stap. Mijn vrouw wijt dat aan mijn bedeesdheid”, zei hij in Het Nieuwsblad.

In 1999 viel het CD&V buiten de regering. Dehaene werd burgemeester van Vilvoorde en nam in 2004 zitting in het Europees Parlement. Hij stelde zich dit voorjaar niet opnieuw verkiesbaar voor een nieuwe termijn en beëindigde zijn politieke loopbaan, mede ingegeven door zijn ziekte.

Begin maart ging tijdens een zware operatie zijn pancreas eruit, die was aangetast door een tumor. In zijn laatste interviews zei Dehaene nog ervan overtuigd te zijn weer op te knappen. „Ik trek me op aan een ander familielid dat na eenzelfde operatie nog steeds leeft.”