De Letten hadden er al die jaren voor gewaarschuwd, maar Europa wilde niet luisteren. „Ze vonden ons ruziemakers”, zegt parlementariër Artis Pabriks in het historische centrum van de hoofdstad Riga.

Nu ziet hij het Letse gelijk bevestigd: de inname van het Oekraïense schiereiland de Krim bewijst Ruslands expansiedrift. „Alles wat de Russische president Vladimir Poetin de afgelopen jaren heeft gezegd, komt uit. Hopelijk is Europa wakker geschud.”

Toen de Sovjet-Unie in 1991 ten onder ging, had Europa in Rusland een nieuwe partner gevonden, vooral als leverancier van gas. Het heeft geleid tot een verkeerd beeld van Rusland, meent Pabriks (48), oud-minister van Defensie en Buitenlandse Zaken. „Europa dacht dat het goede banden had met Rusland. Dat Moskou bij Europa hoorde. Het is een grote fout om te leven in een denkbeeldige wereld.”

En terwijl de Amerikanen dreigen met nieuwe sancties tegen Rusland als antwoord op de in hun ogen Russische agressie in Oekraïne, twijfelt Europa. De crisis in Oekraïne splijt de landen binnen de Europese Unie. Nederland en Duitsland willen schade voor het bedrijfsleven vermijden. De Baltische landen en Polen, die de onderdrukking van de Sovjet-Unie zelf ondervonden, zien liever dat de EU hard optreedt.

De huidige sancties hebben Rusland niet tegengehouden, schampert Pabriks in een vergaderruimte van zijn liberaal-conservatieve partij Eenheid. „We straffen twintig tot dertig Russen die niet belangrijk zijn voor het Kremlin. Het is het verschil tussen Nederland en Letland. Voor jullie draait het om geld. Voor ons gaat het om ons bestaan. Als je iets wilt veranderen, moet je zelf ook bloeden.”

Pabriks demonstreerde voor Letse onafhankelijkheid toen het Baltische land zuchtte onder het Sovjetbewind. Na vijftig jaar van Moskouse overheersing koos Letland in 1991 voor de eigen weg. Dertien later werd Letland lid van de EU en de NAVO, die het Baltische land moeten beschermen tegen het buurland. Door de ontwikkelingen in Oekraïne voelt Riga zich bedreigd.

Pabriks pleit voor gerichte sancties die het Russische beleid kunnen veranderen. Zoals maatregelen tegen Russen op sleutelposities, waaronder het bevriezen van hun banktegoeden. Ook invloedrijke Russische journalisten met hun propaganda moeten worden aangepakt. Voorts wil hij de Russen straffen door formule 1-races in de Russische badplaats Sotsji en andere culturele evenementen af te blazen. Ook de verkoop van Franse oorlogsschepen aan Rusland gaat wat hem betreft niet door.

Pabriks wil Rusland sportevenementen ontnemen en het uitsluiten van deelname aan de G8 en de G20, de onderonsjes van de grootste industriële landen, om Moskou niet een glorieus en trots gevoel te geven. Tot slot moet de gezamenlijke economische kracht van de Verenigde Staten en de EU het zwakkere Rusland opzijzetten.

Een stevig antwoord is nodig, vindt Pabriks, want de Russen laten het niet bij de Krim. Na Oekraïne komt wellicht Moldavië, zegt de oud-minister. „Ondertussen wordt de druk bij ons groter. De nationalistische etnische Russen raken meer en meer op Rusland georiënteerd. Ze krijgen het gevoel van grandeur terug.” Letland dient voorzichtig met hen om te gaan. Moskou zegt te mogen ingrijpen als Russen in het buitenland niet goed worden behandeld.

Pabriks vergelijkt de Europese reactie met die van het westerse antwoord in de jaren dertig door toe te geven aan Hitler in de hoop de vrede te bewaren. „Het Westen volgt dezelfde tactiek. Als je geld wilt verdienen, eindig je in een concentratiekamp. Wij passen daar voor. Dat hebben we al meegemaakt.”