Janet Zondo is druk bezig met een kleine opslagplaats voor de mais die ze gaat oogsten. De onverwachte, hevige regenval dit jaar heeft niet alleen geleid tot overstromingen en chaos, maar ook tot de juiste omstandigheden voor een recordoogst.

Zondo woont niet op het platteland. Ze woont in Bulawayo, de tweede grootste stad van Zimbabwe. In de dichtbevolkte voor­steden Tshabalala, Sizinda en Nkulumane zijn overal stukjes grond in gebruik genomen door de bewoners. Die willen daar mais verbouwen. „Ik heb nooit eerder zo veel mais binnengehaald”, zegt Zondo. Honderd kilo maismeel verwacht ze over te houden.

Verboden

Ze weet alleen niet zeker of ze volgend jaar hetzelfde stukje land kan bewerken. Het is namelijk eigendom van de gemeente. En voedsel verbouwen op gemeentegrond is verboden.

„We zijn continu bang dat onze oogst wordt vernietigd door het stadsbestuur. Ik probeer heel snel te oogsten voordat er iets dergelijks gebeurt.”

Het gemeentebestuur is zich ervan bewust dat mensen groente verbouwen op ongebruikte grond. Officieel kan dat natuurlijk niet. „Maar we moeten het ook humanitair bekijken”, zegt een gemeenteraadslid. „Mensen hebben voedsel nodig en we weten dat niet iedereen maismeel kan betalen.”

Zelf heeft hij overigens ook mais geplant op een ongebruikt stukje gemeentegrond. „Maar het meeste land is bestemd voor woningen, dus permanent kan de teelt niet zijn.”

Volgens voedselexperts is het gebrek aan eigendom van kleine stukjes grond uiteindelijk funest voor de voedselzekerheid op lange termijn. Alleen Zimbabwe moest vorig jaar al 150.000 ton mais importeren uit Zambia. Volgens de regering heeft het land 2,2 miljoen ton nodig om in zijn jaarlijkse behoefte te voorzien. Lokale boeren kunnen er eenvoudig niet in voorzien.

Wiskunde

„Uiteindelijk komt het neer op simpele wiskunde”, zeg Japhet Mlilo, een ontwikkelingsexpert aan de universiteit van Zimbabwe. „Maak stadslandbouw illegaal en mensen kunnen geen mais planten. Dan zullen ze verhongeren. Of laat ze hun eigen gewassen verbouwen en je reduceert het aantal mensen dat voedselhulp nodig heeft.”

Sommige mensen vinden dat ontwikkelingslanden de eigendomsrechten beter moeten regelen. Alleen officieel eigendom zorgt ervoor dat mensen een prikkel hebben om er goed voor te zorgen. Maar Mlilo is pragmatischer. „Bewoners weten wel welk stukje land van wie is, zelfs zonder eigendomspapieren. Ik moet de bewoners nog tegenkomen die ruziemaken over grond die ze in gebruik zonder officiële goedkeuring hebben genomen. Vanuit duurzaamheidsoogpunt zou het niet illegaal moeten zijn als je jezelf probeert te voeden.”