Landgoed Toorenvliedt was 
ooit het militaire hoofdkwartier van de Duitsers in Zeeland. Die hadden het complex na de 
invasie gevorderd en bouwden op het landgoed elf bunkers, die onderdeel werden van de Atlantikwall. Het landhuis Huize Toorenvliedt diende als militair kantoor.

Tegenwoordig is Toorenvliedt een stadspark. De laatste jaren viel het ten prooi aan verloedering en vandalisme. Mede dankzij de Stichting Bunkerbehoud is het –met Europees geld en geld van de gemeente– zo opgeknapt dat de aanwezige elf bunkers een bijna organisch onderdeel 
van het park zijn geworden.

Slopen

Voorzitter Cor Heijkoop (65) van de Stichting Bunkerbehoud: „Na de oorlog wilde de gemeente op deze plek woningen bouwen. Het park en de bunkers moesten verdwijnen. Maar het lukte met geen mogelijkheid om die bunkers –met 2 meter dikke betonnen muren en daken– te slopen. Toen is maar besloten om het park intact te laten.”

Vanuit de bunkers bewaakten 600 Duitse militairen de monding van de Schelde, de strategisch voor zowel de Duitsers als de geallieerden zeer belangrijke toegang tot Antwerpen en –nog verder weg– het Ruhrgebied. In de bunkers verschansten zich militairen en er werd ook munitie en proviand in bewaard. Sommige waren aan de buitenkant beschilderd met afbeeldingen van deuren en ramen om ze, in een poging tot camouflage, op woningen te laten lijken.

Speeltoestel

Nu zijn de bunkers voorzien van speeltoestellen zoals een kabelbaan of glijbaan. In het begin van het park is een brede stenen trap tegen een bunker aan gebouwd. Wie naar boven is geklommen heeft een riant uitzicht over het hele park Toorenvliedt. Op de toerit naar die trap is de geschiedenis van Toorenvliedt af te lezen aan een in steen gebeitelde tijdlijn. De bunkers zijn verder verfraaid met teksten van dichters.

Cor Heijkoop legt uit dat zijn stichting geld uit Brussel heeft kunnen krijgen omdat de opknapbeurt werd aangemeld als een initiatief dat tot doel had de herinnering aan de oorlog levend te houden (World War II Heritage). Een van de elf bunkers, die als communicatiebunker dienstdeed, zal worden ingericht als museum, met authentieke radio’s en communicatieapparatuur. Ook zal in die bunker een originele Enigma te zien zijn, het codeerapparaat van de Duitsers dat vanuit Londen in opdracht van de geallieerden door wiskundige Alan Turing werd gekraakt. De Enigma was in feite de eerste computer.

Overgave

Cor Heijkoop: „Toen de geallieerden in 1944 Walcheren onder water hadden gezet –bij vloed stond het water 2 meter hoog– verlieten de Duitsers Toorenvliedt en trokken naar de Dam in het hoger gelegen centrum van Middelburg. Daar vond uiteindelijk ook de Duitse overgave plaats.”

De in Vlissingen geboren 
Heijkoop hoopt dat het park en de museumbunker veel bezoekers, oud én jong, zullen trekken. „Je merkt dat de Tweede Wereldoorlog meer leeft onder jongeren dan een aantal jaren geleden. Dat komt omdat er in het onderwijs meer aandacht aan wordt besteed. Steeds meer jongeren raken er daardoor van doordrongen dat onze vrijheid niet iets vanzelfsprekends is en dat je er zuinig op moet zijn.

En als ze een bunker zien en vragen wat dat is, schrikken ze wel even wanneer ze horen dat die bij de oorlog hoorde en dat door die oorlog in heel Europa massa’s gesneuvelde jongens begraven liggen van amper achttien jaar oud.”

Opknapbeurt

Het project ging anderhalf jaar geleden van start. De opknapbeurt van Toorenvliedt heeft in totaal 800.000 euro gekost. Daarvan is 400.000 euro beschikbaar gesteld door ‘Brussel’. De gemeente Middelburg betaalde de resterende 4 ton, legt gemeentewoordvoerster Annet Hannewijk desgevraagd uit.

www.worldwar2heritage.com