Ze heeft het niet maar van horen zeggen, maar weet het uit eigen ervaring. Het jongetje heet Filippus, want Papoea’s hebben vaak christelijke namen. Hij was zes of zeven jaar oud, blonk uit op school en woonde vlak tegenover haar. Op zekere dag klopten twee Indonesische mannen aan bij zijn ouders. Ze prezen de intelligentie van het kind en haalden vader en moeder over hun zoon naar een school in Jakarta te laten gaan.

Sindsdien –nu bijna twee jaar geleden– hebben ze niets meer van hem gehoord. Waar hij is, dat weten ze eigenlijk wel. Filippus is naar een islamitisch internaat gestuurd en wordt daar onderwezen in het salafisme, een fundamentalistische stroming binnen de islam. En hij zal een keer terugkomen. Maar als het zover is, zal hij geloven dat Allah groot is en Mohammed diens profeet.

Berichten zoals die over Filippus zijn in Jayapura, Merauke en Biak onderwerp van gesprek. Het eerste wat in die eerste twee steden opvalt, is dat ze eerder een Aziatische uitstraling hebben dan een Papoease – zoals te verwachten viel want de statistieken zijn bekend.

De afgelopen decennia is de demografie in Papoea drastisch gewijzigd. Rond de bestuursoverdracht begin jaren zestig van de vorige eeuw telde Papoea ongeveer 800.000 inwoners. Daarvan was 95 procent Papoea. Daarna nam de bevolking spectaculair toe. Officiële cijfers in 2010 gaven een aantal van 2,9 miljoen mensen aan. Belangrijkste groeifactor is de massale, al dan niet door Jakarta gesponsorde immigratie uit dichtbevolkte delen van Indonesië.

Men schat dat er in Papoea momenteel evenveel buiten het gebied geboren Indonesiërs wonen als inheemse Papoea’s.

De drastische toename van het aantal ”sluikharigen” (zoals niet-Papoea’s worden aangeduid) is vooral in de wat grotere steden te merken. In de hoofdstad Jayapura, het vroegere Hollandia, zijn de Papoea’s een minderheid. En als de economische plannen van Jakarta voor Merauke doorgaan, zal die stad straks door Indonesiërs worden overspoeld.

In feite zijn de Papoea’s alleen in grote delen van het binnenland nog flink in de meerderheid.

Deze ontwikkeling brengt spanningen mee. Economisch, omdat bij gebrek aan ondernemerschap Papoea’s maatschappelijk naar de marge worden gedrongen. Velen willen daarom ambtenaar worden, want dan heb je tenminste kans op een vast salaris.

Toch zitten er achter de loketten voornamelijk niet-Papoea’s – de meisjes vaak met een hijab, een hoofddoek. Mét de komst van immigranten uit het overwegend islamitische Indonesië rukt ook de invloed van de moskee op. Met alle religieuze spanningen van dien.

Neem nu het varken. Voor moslims is het eten van varkensvlees streng verboden en dus een gruwel. Maar in de cultuur van de Papoea speelt het varken juist een dominerende rol: als bruidsschat, als statussymbool, als voedsel en als betaalmiddel.

Papoea staat in Indonesië bekend als overwegend christelijk. Omdat de regering de transmigratie tegenwoordig min of meer vrijgeeft, zien nu ook christelijke Indonesiërs hun kans schoon.

Ze voelen zich bedreigd door de opkomst van radicale moslimgroepen en stellen zich daartegen teweer. Overal staan reusachtige kerkgebouwen, naar men zegt niet zelden meebetaald door de lokale overheid.

En ’s zondags zitten de kerkgebouwen vol. Met hun Bijbel in de tas trekken keurig geklede Papoea’s trouw naar de eredienst. Het christendom heeft wortel geschoten, ook al zal er sprake zijn van vermenging met animistisch gedachtegoed.

Onderzoek wijst uit dat 80 procent van de Papoea’s zich christen noemt. Twee derde is protestant, de anderen rooms-katholiek.

Het gevaar van godsdienststrijd in Papoea is door het transmigratiebeleid aanzienlijk toegenomen.

Nu de islam in Papoea niet langer een minderheidsreligie is, neemt het wantrouwen onder de Papoea’s toe. Men verdenkt Jakarta ervan bewust een islamiseringsbeleid te voeren, met 
het doel de Papoea’s hecht in 
het Indonesische rijk te integreren.

Verontrustend is dat de radicaalislamitische groep Al Fatih KafahNusantara (AFKN) openlijk uitkomt voor islamisering van de Papoea’s. Leider Fadzlan Garamatan zou enkele jaren geleden al hebben toegegeven dat meer dan 2000 kinderen van Papoea’s naar islamitische scholen elders in Indonesië zijn gestuurd en daar in plaats van christelijke Arabische namen krijgen.

Beseffen de ouders van Filippus wat er in Papoea religieus en politiek op het spel staat? Ach, ze hebben de handen vol aan de verzorging van hun andere drie kinderen. Werk heeft de vader van Filippus allang niet meer, maar gelukkig hebben Papoea’s sterke familiebanden.

En Filippus? Elke dag bidden zij voor hun verdwenen zoon. En als hij straks terugkomt? Grote kans dat hij dan Mohammed of Fakih –„hij die de Koran citeert”– blijkt te heten.

Dit is het eerste deel in een serie over Papoea.