Met zijn handen vol sjouwt Nariman Kasjivov over het Onafhankelijkheidsplein in Kiev. In zijn ene hand draagt hij een tas met broden, rijst, boter en ”gretsjka”, boekweit. In de andere hand een waterfles met melk. Noodgedwongen verblijft de Krim-Tataar uit Simferopol nu al een week in de Oekraïense hoofdstad.

Kasjivovs thuis is volgens hem „een vat vol onzekerheid.” Opeens wordt de Russische roebel als munteenheid ingevoerd. Bedrijven worden genationaliseerd. Niemand weet waar hij aan toe is. De 35-jarige Kasjivov, buschauffeur van beroep, vertelt over een Krim-Tataar die door Russen in elkaar is geslagen. „We zijn in paniek.” Daarom kiest hij ervoor zich in Kiev te vestigen en er werk te zoeken.

Na de komst van de Russen besloot Kasjivov zich eerst in Kiev te oriënteren om, zoals hij zegt, „het Oekraïnegevoel te leren kennen.” Hij nam de trein vanuit Simferopol naar Kiev en verenigde zich met de Oekraïners op het Onafhankelijkheidsplein. Die bivakkeren daar nog altijd, om de druk op de ketel te houden en de nieuwe regering te dwingen de gedane beloftes na te komen.

Al loopt Kasjivov rond met een tas en een waterfles, hij wil niet als een vluchteling worden beschouwd. Hij ziet zichzelf als een burger van Oekraïne.

Hitler

Als Krim-Tataar stond hij in Kiev direct volop in de aandacht. Hij sprak op het podium op het Onafhankelijkheidsplein en gaf interviews. De situatie op de Krim is hét gesprek in de hoofdstad. Op posters staat: ”De Krim is Oekraïne”. Kasjivov noemt de Russische actie een bezetting. „Net als wat Hitler met Oostenrijk heeft gedaan.”

Sinds zijn komst in de hoofdstad zwerft hij rond. Soms slaapt hij in een zaal van de Nationale Muziekacademie aan het Onafhankelijkheidsplein. De andere keer bij een Oekraïense advocaat die, als hij zelf niet thuis is, zijn woning beschikbaar heeft gesteld voor Krim-Tataren na een oproep van de overheid op de televisie. Kasjisvov schat dat er 200 tot 300 Krim-Tataren naar Kiev zijn vertrokken.

Met zijn spullen loopt Kasjivov nietsvermoedend een café aan het Onafhankelijkheidsplein binnen dat ”Krim” blijkt te heten. „Is dat echt zo”, zegt hij stomverbaasd. Hij staat op en roept uitgelaten naar de serveerster achter de bar: „Draai het volkslied van de Krim.” Dat hebben we niet, krijgt hij als antwoord. „Zeg tegen je baas dat hij het op een usb-stick zet, zodat hij het kan draaien.”

De inhoud van de tas en de waterfles, zegt Kasjivov, zijn voor zijn zus en haar vijf kinderen. Ze wilde geen risico nemen met al die Russen op de Krim en ging mee naar Kiev. Kasjivovs vrouw is met hun twee kinderen in Simferopol achtergebleven. In onzekerheid verkerend over wat haar te wachten staat. Ook zijn ouders zijn achtergebleven op de Krim. Ze laten zich niet nog een keer verjagen.

Kasjivov heeft geen enkel vertrouwen in de Russen en voert de geschiedenis aan als bewijs voor zijn wantrouwen. Tsarina Catharina de Grote veroverde in de achttiende eeuw de Krim op de moslimbewoners, de Krim-Tataren. Ze werden vervolgens onderdrukt. Onder Sovjetleider Josef Stalin volgden in 1944 deportaties van alle Krim-Tataren als straf omdat ze hadden meegevochten met nazi-Duitsland. De minderheid raakte verspreid over de Oeral en Centraal-Azië. In 1988 bepaalde de Sovjet-Unie dat de Krim-Tataren mochten terugkeren. Samen met zijn ouders verhuisde Kasjivov van Oezbekistan naar de Krim.

Poetin

Nu komt de Russische president Vladimir Poetin met de belofte de rechten van Krim-Tataren te respecteren. Kasjivov gelooft er niets van, want Poetin schond het Boedapest Memorandum uit 1994, waarin Rusland, de Verenigde Staten en Groot-Brittannië afspraken de Oekraïense soevereiniteit te respecteren als Oekraïne zijn kernwapens opgaf. De wereld biedt Kasjivov geen veiligheid meer. „Dus moet Oekraïne ook weer kernwapens ontwikkelen”, vindt hij. Een geluid dat in Kiev vaker valt te horen.

Het Westen heeft afgedaan bij Kasjivov. De sancties, schampert hij, stellen niets voor. Hij oppert een blokkade met oorlogsscheppen om de Krim. Maar ja, voor de Amerikanen is de Krim te ver weg, klinkt het verwijtend. Zij willen hiervoor niet knokken. Kasjivov wel als het moet. Voor zijn land, zijn grond. Vol vuur bepleit hij autonomie voor de Krim-Tataren op het schiereiland, maar onder de vlag van Oekraïne.

Maar juist deze dag heeft de Oekraïense minister van Defensie besloten de troepen van het schiereiland terug te trekken. In de ogen van Kasjivov een onbegrijpelijke maatregel. Hoe kun je de Krim zomaar uit handen geven? Nu wordt het schiereiland helemaal een cadeau voor de Russen. Deze terugtrekking vergroot zijn vertrouwen in de nieuwe Oekraïense regering niet.

Om zijn slaapplek te laten zien, loopt Kasjivov naar de muziekacademie, een gebouw uit 1913 met witte pilaren en bogen. Bij de ingang treft hij een medewerkster van de organisatie van de protesten. Zij praat opgewonden: „Ik weet niet meer waar we aan toe zijn. Het is zelfs onzeker of Oekraïne zijn soevereiniteit zal behouden.” De vrouw vertelt betrokken te zijn bij de opvang van Oekraïners en Krim-Tataren die vanuit de Krim aankomen op het treinstation in Kiev.

Gelaten hoort Kasjivov het allemaal aan en hij vervolgt zijn weg naar zijn slaapzaal op de eerste verdieping. Zo’n veertig matrassen liggen op de houten vloer onder een beschilderd plafond. In het midden staat een piano. Aan de muur hangen foto’s van muzikanten. Hier slapen allemaal Krim-Tataren, zegt Kasjivov.

Terug buiten op het plein voorspelt hij dat de annexatie van de Krim het einde betekent van Poetins rijk. „Elk imperium loopt een keer stuk.”

De Krim, terug bij moedertje Rusland

Terwijl de autoriteiten op de Krim afgelopen weekend de klok niet één, maar twee uur vooruitzetten om maar gelijk te lopen met Moskou, deden de Krim-Tataren een eerste poging om hun grondgebied weer veilig te stellen. De vertegenwoordiging van de Tataren stemde voor de komst van een referendum voor „etnische en territoriale autonomie” voor de inheemse minderheid op het schiereiland.

Op het schiereiland wonen 300.000 Krim-Tataren, 15 procent van de bevolking, waarvan het merendeel tegen de Russische inlijving is. Ze beschouwen de Krim, waar 2 miljoen mensen wonen, als hun gebied.

De Krim-Tataren vestigden zich hier in de veertiende eeuw tijdens de Mongoolse overheersing door Dzjengis Khan. Later nam het Ottomaanse Rijk de Krim over, tot het schiereiland in 1783 in handen van tsaristisch Rusland viel. In 1954 gaf Sovjetleider Nikita Chroesjtsjov de Krim aan Oekraïne cadeau, wellicht in de veronderstelling dat de twee landen voor altijd bij elkaar zou houden horen.

Dat was een vergissing. Na de val van de Sovjet-Unie en de Oekraïense onafhankelijkheid kreeg de Krim een autonome status binnen Oekraïne. Rusland behield het recht er zijn Zwarte Zeevloot te stationneren en de Krim bleek voor veel Russen een favoriet vakantieoord. Maar de etnische Russen (60 procent van de bevolking) zagen zich van de ene op de andere dag afgesneden van Moskou. Deze frustratie onder hen bleef bestaan.

Totdat de inwoners van het schiereiland vorige maand anders besloten en zich via een door het Westen betwist referendum bij Rusland voegden. Terug in de schoot van het moederland.