Genocide Rwanda nog lang geen geschiedenis
DEN HAAG (ANP). De volkerenmoord waarbij in Rwanda in 1994 in slechts 100 dagen circa 800.000 mensen werden afgeslacht, is nog lang geen geschiedenis. Over de schuldvraag worden nog steeds rechtszaken gevoerd, ook in Nederland. De slachting leidde tot de dood van circa driekwart van de Tutsi’s en veel gematigde leden van de Hutu-meerderheid.
Ons land staat op het punt voor het eerst een verdachte uit te leveren aan Rwanda omdat hij aan die volkerenmoord zou hebben meegedaan. Staatssecretaris Teeven (Veiligheid en Justitie) was pas nog in de hoofdstad Kigali voor zijn „intensieve samenwerking” met justitie in Rwanda. Een raadsman van in Nederland opgepakte verdachte genocideplegers, Jan Hofdijk, bestrijdt dat zijn cliënten schuldig zijn. Volgens hem maakt president Paul Kagame in Rwanda systematisch mensen tot verdachten zodra ze zich kritisch uiten over het regime.
Een man van wie de Tutsi-moeder werd afgeslacht en over wie sinds 1994 nooit een kwaad woord is gezegd, wordt volgens de raadsman in Nederland plotseling genocidepleger door verdachtmakingen en vervalsingen uit Kigali. Een verdachte klaagt dat „Nederland al zijn gevoel van veiligheid heeft afgenomen, door een verlengstuk van het Kagame-regime te worden”.
Buiten Nederland brokkelt het vertrouwen in Kagame af, volgens professor Filip Reyntjens van de universiteit van Antwerpen. Recentelijk zijn er stappen ondernomen tegen Rwanda wegens de rol in het bloedvergieten in buurland Congo. Reyntjens betreurt dat westerse landen zich wel druk maken over die praktijken van het regime-Kagame in Congo, maar niet over die in Rwanda zelf.
Dat komt volgens hem omdat er twee Rwanda’s zijn. Een van het geoliede bureaucratische bestuur dat scholen en wegen bouwt en dat indruk maakt op buitenlandse technocraten die met geld komen. Het andere is het Rwanda van het politieke bestuur dat dictatoriaal is. Dat zien de Westerse landen, die al jaren veel geld in het land pompen, volgens Reyntjes doorgaans niet.
Kagame is sinds hij met Tutsi-strijders de genocide in juli 1994 beëindigde, een lieveling van de donorlanden. Het Westen ondernam destijds niets. Schuldgevoel achteraf maakte van Kagame wat de Amerikaanse president Clinton „een van de grootste leiders van onze tijd” noemde.
Maar de gevierde leider is volgens waarnemers inmiddels ook een van de wreedste van Afrika, gerekend naar de honderdduizenden mensen die vooral in Congo door zijn beleid de dood vonden. Het Rwandese leger plundert al 15 jaar lang natuurlijke rijkdommen in Congo, wat met veel bloedvergieten gepaard gaat.