De baas van het bondgenootschap, Rasmussen, zei dinsdag dat het na het Russische landjepik in Oekraïne niet langer „business as usual” kon zijn. Letterlijk dezelfde woorden gebruikte toenmalig secretaris-generaal De Hoop Scheffer in 2008 na de oorlog in Georgië. Uiteindelijk leidde dat niet tot een blijvende crisis tussen de NAVO en Rusland.

De opschorting van de samenwerking betreft vooral praktische zaken, zoals militaire oefeningen en de Russische assistentie aan de operatie in Afghanistan. De politieke dialoog gaat door, zei Rasmussen dinsdag. De NAVO-Russische Raad (NRC) blijft dus vergaderen met ambassadeurs en soms ook met ministers. Althans, dat is het voornemen. Het blijft natuurlijk de vraag of Moskou dat ook wil.

De NAVO werd in 1949 –deze week precies 65 jaar geleden– opgericht als antwoord op de nieuwe situatie in Europa. Kort samengevat: het Westen had de NAVO nodig om de Russen buiten de deur te houden.

Na de instorting van de Sovjet-Unie in 1991 maakte de NAVO een ontwikkeling door. Trouw aan het ervaringgegeven dat internationale organisaties nooit worden opgeheven, zocht het bondgenootschap nieuwe taken. Die waren meestal niet strikt verdedigend. De bombardementen op Joegoslavië in 1999 waren aanvallend. De assistentie bij de aardbeving in Pakistan in 2005 was humanitair. En de langdurige operatie in Afghanistan is van alles wat. Het verzwegen uitgangspunt voor deze nieuwe taken was dat de verdediging van het eigen grondgebied na de val van het Warschaupact niet meer nodig was. Er was van die kant geen dreiging meer.

De lidstaten aan de oostgrens van de NAVO, zoals Polen en de kleine Baltische staten, hebben dit trouwens altijd anders ervaren. Zij kennen de Russen op een andere manier en zijn er altijd scherp op gebleven dat de NAVO in hun landen militair aanwezig bleef.

Moskou heeft de aansluiting van de Oost-Europese landen bij het bondgenootschap altijd pijnlijk gevonden. Rusland ziet dit als een aanvalsstrategie op het Russische rijk. Die pijn was dinsdag extra sterk toen de NAVO-ministers van Buitenlandse Zaken in Brussel een ‘toetredingsverjaardag’ van enkele van deze landen vierden, zoals Polen, Hongarije en Tsjechië (15 jaar), de Baltische staten, Bulgarije en Roemenië (10 jaar) en Albanië en Kroatië (5 jaar).

Door het afbouwen van de operatie in Afghanistan debatteerden velen de laatste jaren weer over de vraag wat de nieuwe uitdaging voor de NAVO zou moeten worden. Rusland levert zijn eigen bijdrage aan dat debat. Het bondgenootschap draait voorlopig weer om de verdediging van het grondgebied.