De Italiaanse president Giorgio Napoletano heeft vanochtend Matteo Renzi, leider van de Democratische Partij, de opdracht gegeven om een nieuwe regering te vormen. Renzi wil de huidige coalitie met Nuovo Centro Destra (Nieuw Centrumrechts, NCD) van Angelino Alfano voortzetten. Alfano zette afgelopen weekend echter een domper op het enthousiasme van Renzi door te zeggen dat hij niet van plan is zijn steun aan een nieuwe regering te geven zonder garanties vooraf. Alfano wil een schriftelijk akkoord waarin onder meer belastingverlagingen worden aangekondigd. Zonder NCD kan Renzi geen regering vormen.

Forza Italia van Silvio Berlusconi gaf zaterdag aan de regering niet te steunen, maar „verantwoorde oppositie” te voeren. Renzi heeft intussen de eerste afzegging binnen van een kandidaat-minister. Andrea Guerra, bestuursvoorzitter van Luxottica, een zeer succesvolle brillenfabrikant, wil geen minister worden. Renzi had Guerra graag binnenboord gehaald om zijn politiek, die het bedrijfsleven moet bevorderen, te onderstrepen. Volgens de Italiaanse media is oud-premier Romano Prodi in de race om minister van Financiën te worden.

De opdracht om een nieuwe regering te vormen volgde op de crisis eind vorige week. Op vrijdag bood premier Enrico Letta zijn ontslag aan, nadat een dag eerder het bestuur van de Democratische Partij het vertrouwen in hem had opgezegd.

Letta heeft tien maanden lang een regering aangevoerd die gesteund werd door een brede coalitie bestaande uit voornamelijk de linkse Democratische Partij en de rechtse Het Volk van de Vrijheid van Silvio Berlusconi. In november stapte Berlusconi, die intussen zijn partij had omgedoopt in (opnieuw) Forza Italia, uit de regering. Daarbij verloor Berlusconi de steun van een deel van zijn parlementariërs. Dat deel ging verder in de afsplintingspartij NCD onder leiding van Angelino Alfano. De NCD bleef Letta steunen. Daardoor was de regering van parlementaire steun verzekerd.

Letta is uiteindelijk gevallen door een machtsstrijd binnen de Democratische Partij. Sinds de 39-jarige Matteo Renzi na een partijverkiezing in december leider van de Democratische Partij was geworden, begon hij de regering aan te vallen. Hij vindt dat Letta te weinig heeft gedaan om de economische crisis te beteugelen, en om de economie en het bedrijfsleven te stimuleren. Afgelopen donderdag deed hij met succes een greep naar de macht.

Renzi, die door tegenstanders, ook in zijn partij, als populist wordt gezien, baarde opzien door vorige maand met Berlusconi tot een akkoord te komen over een nieuw kiessysteem. Als dit systeem in werking treedt, krijgt de partij die de verkiezingen wint automatisch een grote meerderheid dankzij een winstbonus. Dit zou moeten leiden tot effectievere regeringen en het verkleinen van de invloed van kleine partijen, die in coalities vaak een cruciale positie innemen. Een nieuw kiessysteem zou de grote partijen, zoals de Democratische Partij en Forza Italia, in de kaart spelen.

Zaterdag rondde de 88-jarige Italiaanse president Napolitano in een snel tempo de raadplegingsprocedure af. Hij sprak met afgevaardigden van in totaal veertien partijen. De separatistische partij Lega Nord, die het bij een nieuw kiessysteem wegens de verhoogde kiesdrempel moeilijk zal krijgen, boycotte de besprekingen. Ook de Vijfsterrenbeweging van Beppe Grillo, die een antiregeringspolitiek voert en bij de laatste landelijke verkiezingen de grootste partij van Italië is geworden, liet verstek gaan. Deze partij vindt de gang van zaken een farce.

Matteo Renzi zal waarschijnlijk de nieuwe premier worden zonder dat de kiezer zich erover heeft uitgesproken. Renzi heeft op papier nog ruim vier jaar voordat er nieuwe verkiezingen worden uitgeschreven. Hij zou de jongste premier uit de Italiaanse parlementaire geschiedenis worden. Renzi zal vermoedelijk zijn burgemeesterschap van Florence opgeven.

La Stampa schrijft in een commentaar dat hij verwacht dat Renzi „pijnlijke hervormingen” gaat doorvoeren, zoals lagere belastingen voor het bedrijfsleven en een radicale hervorming van de arbeidsmarkt. La Stampa weet niet of „Renzi daarvoor de moed heeft” maar heeft de indruk „dat Renzi de lat hoog legt en verandering kan bewerkstelligen.”