„In de fase tussen nu en eind juni zullen we een groeiend aantal aanslagen zien, omdat de mensen die tegen ons zijn zich realiseren dat er een enorme vaart zit achter zowel de politieke als de economische wederopbouw van dit land”, zei Bremer in een interview met het persbureau Associated Press.

Volgens een overeenkomst van 15 november tussen de Amerikanen en de Iraakse bestuursraad zullen er in heel Irak de komende maanden verkiezingsbijeenkomsten worden gehouden, waar afgevaardigden worden gekozen die eind mei bij elkaar komen in Bagdad. Een maand later zullen de afgevaardigden de leden benoemen van een Iraakse overgangsregering, die volledige soevereiniteit krijgt. Met die laatste stap zal de Amerikaanse bezetting officieel worden beëindigd.

„Het verzet ziet dat dit alles, plus het feit dat het Iraakse volk zijn soevereiniteit terugkrijgt, voor hen weinig goeds voorspelt”, zei Bremer. „Dus ik denk dat we nu een fase ingaan waarin meer aanslagen zullen worden gepleegd.”

Vrijdag kostte een bomaanslag in de Iraakse hoofdstad Bagdad het leven aan een Amerikaanse soldaat en twee Iraakse burgers. Dertien mensen raakten gewond, aldus het Amerikaanse leger.

De soldaat reed mee in een militair konvooi van drie auto’s dat kennelijk het doelwit was van de aanslag. De meeste burgerslachtoffers waren passagiers van een bus, die zwaarbeschadigd raakte. De bom ontplofte op straat in de buurt van de Al-Samarraimoskee in de wijk Nieuw-Bagdad.

Een jongen van 11 die met verwondingen aan zijn been in het ziekenhuis werd opgenomen, zei Saddam Hussein de schuld te geven van de aanslag. „Ze treffen gewone Irakezen, niet de Amerikanen”, zei hij.

In het centrum van Bagdad gingen vrijdag ongeveer 500 mensen de straat op om te eisen dat er een einde komt aan de aanslagen op burgers. De demonstranten riepen ”Nee tegen terrorisme” en betuigden steun aan de door de VS geleide coalitie.

In Mishada, dertig kilometer ten noorden van Bagdad, ontplofte vrijdag een Amerikaans pantservoertuig. Het ging om een ongeluk, zei het leger, dat een deel van de snelweg afzette. Een defect aan de verwarming had brand veroorzaakt, waardoor de in het voertuig aanwezige munitie was opgeblazen.

Tijdens een gebedsdienst in Kufa, ten zuiden van Bagdad, dreigde de radicale sjiitische geestelijke Muqtada al-Sadr een staking uit te roepen in de heilige stad Najaf als de Amerikanen niet voor het einde van de Arabische maand - over ongeveer twintig dagen - gedetineerde leden van zijn militie vrijlaten. Hoeveel leden van de militie - het Leger van Imam al-Mahdi - vastzitten zei hij niet. Twee dagen geleden werd in Bagdad een medewerker van Al-Sadr, Amar Yassiri, aangehouden op verdenking van betrokkenheid bij een aanslag op 2 oktober waarbij twee Amerikanen zijn omgekomen.

De Iraakse bestuursraad richt de komende dagen een tribunaal op dat Saddam Hussein en leden van zijn regime moet gaan berechten wegens misdaden tegen de menselijkheid. Dat hebben Iraakse en Amerikaanse bronnen vrijdag bevestigd.

De aanklagers en de rechters zijn allen Irakezen, buitenlandse deskundigen fungeren alleen als adviseurs. De rechtbank krijgt een geheel ander karakter dan de VN-tribunalen die oorlogsmisdadigers uit voormalig Joegoslavië en Rwanda berechten. Daar zijn de rechters en de aanklagers afkomstig uit de hele wereld.

Mahmoud Othman, lid van de bestuursraad, zei dat het tribunaal honderden zaken zal behandelen. „Iedereen tegen wie een klacht wordt ingediend, kan worden berecht.” Mogelijk wordt de wet morgen aangenomen door de bestuursraad. Daarna moeten de Amerikanen er hun goedkeuring aan hechten. Wanneer het eerste proces kan beginnen is nog onduidelijk.

De westerse bezettingsmacht in Irak houdt zeker 5500 mensen gevangen, maar het is onduidelijk hoeveel van hen verdacht worden van oorlogsmisdaden en hoeveel gewone criminelen zijn. Onder de gevangenen zijn kopstukken als ”Ali Chemicali”, verantwoordelijk voor het inzetten van chemische wapens tegen de Koerden in de jaren ’80, Saddams secretaris Abid Hamid Mahmud al-Tikriti en Muhammad Hamza al-Zubaydi, een van de leiders van het brute optreden tegen de sjiitische opstand van 1991.

Voor bewijsmateriaal kunnen de aanklagers putten uit een groeiende verzameling stukken van het voormalige regime. De Amerikanen beschikken over naar schatting vijftien kilometer Iraaks archiefmateriaal. Bewijs komt ook uit de 270 massagraven die tot nu toe bekend zijn. Daar liggen naar schatting 300.000 mensen begraven. Eind januari beginnen experts met de ruiming van de eerste graven.

Mensenrechtenactivisten houden rekening met twee processen wegens genocide: de campagne tegen de Koerden in de jaren ’80 en het droogleggen van de moerassen in Zuid-Irak in 1992, waardoor talloze Moerasarabieren werden verdreven.

Het tribunaal maakt gebruik van het Iraakse strafrecht en - voor genocide, oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid - van het internationaal recht. Mensenrechtenorganisaties trekken in twijfel dat de notoir corrupte en incapabele Iraakse rechters in staat zijn immens complexe zaken af te handelen. Ook bestaat de vrees dat de VS zullen dicteren wie waarvoor terecht moet staan.