De aanpak van voedselverspilling is een speerpunt voor ChristenUnie-Kamerlid Dik-Faber. Tijdens een vrijdag op haar initiatief belegd symposium probeerde ze boven tafel te krijgen welke (wettelijke) regels hierbij in de weg staan. „Ik vind het bizar dat het wel is toegestaan om spreeuwen neer te schieten, maar dat ze niet mogen worden opgegeten.”

Er blijken meer regels te zijn die voedselverspilling in de hand werken. Bijvoorbeeld het voorschrift dat een saucijzenbroodje maximaal twee uur op kamertemperatuur mag worden bewaard. Daarna moet het worden weggegooid. „Waar is dat op gebaseerd? Waarom geen vier uur?” vraagt Liselotte Hamelink van de Alliantie Verduurzaming Voedsel zich af.

Doorgedraaid

„De regels van de Nederlandse overheid zijn heel strikt”, beaamt Henrieke Crielaard van het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel. „We zijn al maanden bezig om de houdbaarheidsdata van vleeswaren te verlengen. Daarin is de overheid heel belemmerend.”

Voedselverspilling komt overal in de productieketen voor. Partijen worden afgekeurd omdat ze niet aan de normen voldoen, groente wordt doorgedraaid omdat er sprake is van overproductie, supermarkten gooien producten weg omdat ze over de datum zijn. „Maar consumenten zijn met 50 kilo per jaar de grootste verspillers”, zegt ir. Toine Timmermans, programma­manager duurzame voedselketens aan Wageningen Universiteit.

Het voedsel dat huishoudens weggooien vertegenwoordigt (economisch gezien) de hoogste waarde. En het belandt ook nog eens bij het afval. „Als er elders in de productieketen voedsel wordt afgekeurd of afgedankt, wordt het bijvoorbeeld tot veevoer werkt, of er wordt een andere bestemming voor gezocht, zoals de voedselbank.”

Hier iets tegen doen kan met betrekkelijk weinig moeite. „Maak een boodschappenlijstje. Weeg pasta en rijst voor het koken af. Eet de overgebleven kliekjes op. Als je deze drie dingen doet, leidt dat al tot 20 tot 25 procent beperking van de voedselverspilling”, zegt Timmermans. „Wat ook heel goed werkt: maak het zichtbaar. Zet een bakje op het aanrecht waarin je al het voedsel dat je weggooit, verzamelt.”

FoodBattle

Wageningen Universiteit organiseert in februari samen met vrouwenorganisatie Vrouwen van Nu een FoodBattle. Het bereik van deze actie heeft potentie: de 46.000 leden van Vrouwen van Nu wonen verspreid over heel Nederland. Deelnemers worden ertoe uitgedaagd hun eigen voedselverspilling te beperken. „Daar wordt natuurlijk aan de keukentafel over gepraat. Dat heeft enorm veel impact”, weet Timmermans.

Onduidelijkheid over de tenminste-houdbaar-totdatum is een belangrijke oorzaak van voedselverspilling. Veel consumenten denken ten onrechte dat ze een product na die datum niet meer kunnen eten. Producenten staan tot die datum garant voor de kwaliteit, maar met de veiligheid is niets aan de hand.

Waardering

De consument beter informeren is een van de punten die op de agenda staan van de Alliantie Verduurzaming Voedsel, een uniek samenwerkingverband van landbouw, horeca, levensmiddelenindustrie, supermarkten en cateringorganisaties.

Het doel: de voedselverspilling in 2015 met 20 procent terugdringen. De alliantie roept 2014 uit tot het jaar tegen de voedselverspilling. „Er moet weer meer waardering komen voor voedsel”, denkt Floor Uitterhoeve van de Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie.

Hamelink denkt dat er ook in het bedrijfsleven veel onduidelijkheid bestaat over de houdbaarheidsdata. Ondernemers zouden daar best wat flexibeler mee kunnen omgaan. En sommige producten, bijvoorbeeld groente en fruit, kunnen misschien ook prima zonder datum.

De doggybag komt eraan

Ook in restaurants wordt veel voedsel verspild. Alles wat gasten op hun bord laten liggen, wordt weggegooid. Natuur & Milieu lanceert daarom begin 2014 een doggybagcampagne.

Een doggybag is een papieren zak of doos om bijvoorbeeld een overgebleven pizzapunt of een restant van de spareribs mee naar huis te nemen. Het is van origine een Amerikaanse vinding. De naam veronderstelt dat mensen het restant van hun maaltijd mee naar huis nemen voor de hond. Maar uiteraard kan iedereen het voedsel zelf op eten.

Natuur & Milieu lanceert de doggybag als middel om voedselverspilling te voorkomen. Sijas Akkerman van Natuur & Milieu: „We zijn daarover in gesprek met een grote restaurantketen en zoeken naar een manier om het voor iedereen aantrekkelijk te maken. Bijvoorbeeld doordat het restaurant tegen betaling nog wat extra voedsel in de zak stopt, zodat de klant er nog een keer goed van kan eten.”