De partij die in de jaren negentig het meest in vrede heeft geïnvesteerd, de SDLP, was deze week de grootste verliezer. En de grootste tegenstander van het vredesakkoord, de DUP, werd de grootste partij van Noord-Ierland.Het Goede-Vrijdagakkoord, dat in 1998 is gesloten, was het enige relevante onderwerp dat een rol speelde in de verkiezingscampagne van de afgelopen weken. Drie van de vier grote partijen ondersteunen het (UUP, Sinn Fein en SDLP), terwijl de DUP vocht voor een „fair deal.” Nu de DUP de grootste partij is geworden, weet niemand wat er gaat gebeuren.

„Het spel is over”, zei de Noord-Ierse politicoloog prof. Paul Bew vrijdag. „We zijn terug in de patstelling die we jarenlang hebben gehad. Zolang Paisley de leider van de DUP blijft, blijft de zaak politiek vastzitten.”

Bew weet dat er in de nieuwe generatie DUP-politici mannen zijn met een meer pragmatische invalshoek. Peter Robinson bijvoorbeeld trok in 1999 drie weken lang door Zuid-Afrika met Sinn Fein-politicus Alex Maskey, zoals de laatste deze week tegen deze krant vertelde. En de leider van Sinn Fein, Gerry Adams, wijst er steeds op dat Paisley het zelf „niet slecht” deed als voorzitter van de landbouwcommissie. Bew: „Maar dat is allemaal heel iets anders dan een akkoord sluiten. Ook bij de nieuwe DUP-generatie mis ik het karakter en de vastbeslotenheid die daarvoor nodig zijn.”

De tegenstelling tussen de twee winnende partijen van deze week (DUP en Sinn Fein) werd dinsdagavond pijnlijk duidelijk in het slotdebat op de Noord-Ierse televisie. De drie partijen die het vredesakkoord ondersteunen, hadden daar hun leider naartoe gestuurd: David Trimble (UUP), Mark Durkan (SDLP) en Gerry Adams (Sinn Fein). Omdat ds. Paisley in de afgelopen campagne nauwelijks in de media is verschenen, zat er voor de DUP Gregory Campbell.

Hoewel Campbell niet weersprak dat hij twee jaar geleden niet met iemand van Sinn Fein aan tafel had willen schuiven, weigerde hij direct in gesprek te gaan met Adams. Deze fijnbesnaarde Ierse nationalist, die aan de buitenkant de indruk wekt niets met geweld te maken te hebben, probeerde met Campbell in gesprek te komen. „We willen toch vrede, Gregory? Wil jij dan geen vrede?” Telkens als Adams tegen Campbell sprak, registreerden de tv-camera’s glashelder hoe de DUP-politicus de andere kant uitkeek en schamper reageerde met: „Ach, dat praat over vrede, maar zijn handen druipen van het bloed.”

Het conflict in Noord-Ierland gaat niet zozeer over wie er bereid is met wie te praten, maar wel of er ergens geweld achter de hand wordt gehouden. Hoewel er ook aan de protestantse kant nog steeds paramilitaire bewegingen bestaan, veroordelen vrijwel alle unionistische partijen het geweld. De grote katholieke partij, Sinn Fein, is echter niet bereid alle geweld te veroordelen. De politieke crisis in oktober vorig jaar werd deels veroorzaakt door frustraties bij premier Trimble over het uitblijven van overtuigende ontwapening van de IRA.

Vrijdag nog zei oud-DUP-minister Nigel Dodds dat „zolang Sinn Fein een republikeins leger achter de hand houdt dat nog steeds over de meeste wapens beschikt”, gesprek niet mogelijk is.

Gerry Adams liep vrijdag echter al vooruit op een definitieve afwijzing door de partij van de presbyteriaanse predikant. „Ik weet niet wat voor Evangelie je hebt als je niet in dialoog kunt gaan, zelfs met zondaren. Ik vraag niets van hen dat ik niet van mezelf zou vragen. We hebben in de afgelopen jaren veel vooruitgang geboekt, maar dat moet wel kunnen doorgaan.”

De patstelling wordt echter niet niet alleen veroorzaakt door de DUP, benadrukt prof. Bew. „Als gevolg van deze uitslag moet ook de UUP naar rechts, ook als Trimble aanblijft als leider. Het is dan maar de vraag wat er overblijft van de dialoog met de katholieke nationalisten.”

De oud-burgemeester van Belfast, Sinn-Fein-parlementariër Alex Maskey, was vrijdag niet al te pessimistisch over de politieke toekomst. „We hebben al veel patstellingen gehad, dus dat is niets nieuws. Maar de dialoog met de protestanten zal van onze kant niet ophouden. Niemand zal de klok kunnen terugdraaien en ons weer als tweedeklasburgers bestempelen.”

De bal van de Noord-Ierse politiek ligt nu bij de twee grote karakters van deze verkiezingen, ds. Ian Paisley en Gerry Adams. Aan Adams is de vraag of hij stappen zal willen ondernemen om het geweld van katholieke kant te (helpen) onderdrukken en om ontwapening te bevorderen, om sceptische protestanten te overtuigen.

Paisley zal onder druk komen te staan om toch met Sinn Fein in gesprek te raken. Een goedgeïnformeerde bron zegt dat er al enige tijd geheime contacten bestaan. Maar gezien de ferme uitspraken van ds. Paisley in de afgelopen dagen, lijkt een snelle hervatting van het Noord-Ierse zelfbestuur niet waarschijnlijk.