„Iemand die in de gaten wordt gehouden is niet vrij meer; een maatschappij onder surveillance is geen democratie meer”, stellen de schrijvers en kunstenaars op de jaarlijkse Dag van de mensenrechten.

Onder de ondertekenaars zijn meer dan 20 Nederlanders, onder wie Arnon Grunberg, Geert Mak, Abdelkader Benali, Ian Buruma en Renate Dorrestein. Ook vijf winnaars van de Nobelprijs hebben hun handtekening gezet: Orhan Pamuk, J.M. Coetzee, Elfriede Jelinek, Günter Grass en Tomas Tranströmer.

„Toezicht schendt het privédomein en brengt de vrijheid van denken en meningsuiting in gevaar”, stellen de schrijvers, onder wie ook veelgelezen auteurs als Margaret Atwood, Michael Ondaatje, Peter Høeg, Arundhati Roy en Henning Mankell. De schrijvers komen uit alle windstreken, zoals Zwitserland (Charles Lewinsky), Groot-Brittannië (Ian McEwan) en de Verenigde Staten (David Mitchell en Alice Walker).

De brief is gepubliceerd in 30 kranten over de hele wereld, waaronder The Guardian, Le Monde, Frankfurter Allgemeine, El País en de Volkskrant.

„Grootschalig toezicht behandelt iedere burger als een potentiële verdachte. Dat is een omverwerping van een historische verworvenheid, namelijk het vermoeden van onschuld. Toezicht is diefstal. Onze data zijn geen openbaar bezit, maar van ons. Als ze worden gebruikt om ons gedrag te voorspellen, worden we van nog iets anders beroofd: van het principe van de vrije wil, dat cruciaal is voor democratische vrijheid.”

De schrijvers willen dat de Verenigde Naties erkennen dat de bescherming van burgerrechten „van cruciaal belang” is en een internationale ‘digitale grondwet’ opstellen.

De brief is ook gericht aan bedrijven. Opvallend genoeg riepen juist acht grote internet- en technologiebedrijven maandag de Amerikaanse president Barack Obama op de surveillancepraktijken door geheime diensten te beperken.