„We kunnen beter ons plan klaar hebben liggen als de minister inderdaad voor deze optie kiest. Zo kunnen we als gemeente en inwoners zelf bepalen wat er gebeurt”, zegt Kool.

Er bestaan plannen om de Waalbandijk ten noordoosten van Varik en Heesselt –ter hoogte van Ophemert– door te steken, de nieuwe rivier achter beide dorpen door te laten lopen, om de bypass verderop via de uiterwaarden weer aan te laten takken bij de Waal. „Eigenlijk wordt er dan een tweede Waal aangelegd”, legt Kool uit.

Doel van de ingrijpende operatie is een scherpe bocht uit de sterk meanderende rivier te halen. Het project maakt deel uit van het project Waalweelde West, waarin de gemeenten Maasdriel, Zaltbommel, Neerijnen en Lingewaal samenwerken met de provincie Gelderland en andere partners. In een structuurvisie leggen ze vast hoe het gebied er in de toekomst uit moet zien waarbij veiligheid –na het hoogwater in de Bommelerwaard van 1995– vooropstaat, maar ook gelet wordt op natuur, economische ontwikkeling, wonen, recreatie en landschap. „Door de aanleg van de bypass wordt het water sneller afgevoerd”, weet Kool. „Het leidt tot een verlaging van circa 50 centimeter.”

De aanleg van de bypass is op dit moment een serieuze optie, benadrukt Kool. „Het maakt deel uit van het voorkeursalternatief en de minister heeft het „een zeer interessante gedachte” genoemd. Daarnaast stelt de provincie geld beschikbaar voor gebiedsontwikkeling. Dat zegt wel iets.”

Er is een alternatief: de dijken langs de Waal tot aan Duitsland zouden dan 80 centimeter moeten worden verhoogd en 6 meter verbreed. Bij de uiteindelijke keuze in 2015 worden de voor- en nadelen van beide varianten tegen elkaar afgewogen, waarbij ook de kosten worden meegenomen.

De plannen voor de bypass hebben voor ophef gezorgd. In sommige gevallen zou het leiden tot schrijnende gevallen. Mensen die hun huis of bedrijf te koop hebben staan en elders al iets nieuws gekocht hebben, raken hun eigendom in Varik en Heeselt moeilijk kwijt. Op voorstel van SGP en PvdA nam de raad van Neerijnen vorige week een motie aan om deze inwoners tegemoet te komen. Kool vat de motie op als „steun in de rug” bij de gesprekken met de provincie. „Al is er nog geen fonds waarmee die mensen geholpen kunnen worden.”

Andere bewoners bestuderen met argusogen de plaats van de bypass om te kijken of hun woningen en bedrijven niet in de knel komen, wijzen op de mogelijke waardevermindering van hun eigendommen en maken zich zorgen over de ontsluiting van het nieuwe „eiland” die vrijwel zeker door bruggen moet plaatsvinden.

Kool: „Ik snap de bezwaren en de onzekerheid. Mensen wachten bijvoorbeeld met het kopen van een huis op die locatie tot duidelijk is wat er gaat gebeuren. Daarom is het goed dat deze situatie zo kort mogelijk duurt. De plannen zijn pas laat naar buiten gebracht, in 2014 worden ze ingebracht bij de Deltacommissie en in 2015 neemt de minister al een besluit.”

Kool benadrukt dat er nog niets vastligt. Inwoners gingen met de aanvankelijke kaarten passen en meten, maar dat was volgens hem een tikje voorbarig. „De tekeningen geven slechts een zoekrichting aan. In de nieuwe kaarten staat alleen een pijl op de plaats waar de bypass ongeveer moet komen.”

De gemeente wil de plannen in overleg met de bewoners maken om voldoende draagvlak te creëren. Zo wordt ook bepaald hoe de bypass er precies uit komt te zien: groen –uitgevoerd met gras, zodat begrazing mogelijk is– of blauw, met water. In die laatste uitvoering kan er een geheel open verbinding worden aangelegd, waarin het water meebeweegt met de Waal of met een soort drempel aan het eind, zodat er alleen bij hoge waterstanden gebruik van wordt gemaakt. Kool: „Een blauwe bypass biedt mogelijkheden voor recreatie. Denk aan vakantiewoningen, een visvijver of een jachthaven.”

De wethouder roept tegenstanders ertoe op mee te blijven praten. „We gaan met de inwoners in gesprek, vormen een klankbordgroep. Als we nu de hakken in het zand zetten en het straks toch doorgaat, zijn we te laat.”