De geschiedenis herleefde zaterdag in de Drechtsteden. Op de kop af twee eeuwen na dato werden de laatste stuiptrekkingen van de Franse troepen in de regio nagespeeld.

Rond 13.00 uur is het een drukte van belang aan de Wolwevershaven. Hollanders, kozakken en Pruisen worden ingekwartierd in de kelders van het Dordts Patriciërshuis. De kozakken –rauw en onverschillig– leunen verveeld op hun wapens; de Hollanders en de Pruisen marcheren gedisciplineerd af en aan.

Stadsomroeper Henk Mesman informeert het publiek: „Nadat Napoleon in het najaar van 1813 is verslagen bij Leipzig trekken de Fransen zich terug uit Nederland. Half november verlaten ze Dordrecht en hergroeperen zich in Gorinchem.”

Dordtenaren denken dan dat ze van de Fransen af zijn. In afwachting van de terugkeer van de Prins van Oranje lopen diverse inwoners van de oudste stad van Holland met oranjestrikken op en er wordt een tussenbestuur gevormd.

Maar men is voorbarig. De Fransen kampen in Gorinchem algauw met een tekort aan voedsel. Daarom eisen ze van Dordrecht tienduizenden kilo’s tarwe, rogge en rijst. Ook wordt er 43.000 liter jenever gevorderd. Als de levering, met een waarde van zo’n 100.000 gulden, uitblijft, arriveert er een Franse troepenmacht op de Papendrechtse Veerdam die Dordrecht op 22 november met kanonnen onder vuur neemt. De Dordtse commandant Beelaerts laat zich in een roeibootje naar de overkant varen en geeft zich over, mits de Fransen stoppen met hun beschieting. Een paar dagen is het chaos troef in Dordt. De Fransen nemen de stad in, gaan er weer vandoor en komen toch weer terug om de stad opnieuw onder vuur te nemen.

Inmiddels wordt Dordrecht beschermd door twee kanonneerboten, die op hun beurt de Fransen aan de overkant beschieten. Desondanks wordt de stad zwaar gebombardeerd. Volgens de overlevering zou de uiteindelijke ‘overwinning’ van Dordrecht te danken zijn aan twee opmerkelijke gebeurtenissen. Door gebrek aan munitie schiet een van de kanonneerboten een lading schroot af op de Fransen en uitgerekend dat schot zaait dood en verderf onder de Fransen. Tegelijkertijd hijst een inwoner de Dordtse vlag ondersteboven op de Riedijkspoort, zodat de vijand denkt dat de Engelse hulptroepen zijn gearriveerd. De Fransen gaan ervandoor en Dordrecht is gered.

„Zo wordt de stad behoed voor moord en plundering, zoals Woerden kort daarop overkwam”, vertelt Mesman. In Dordrecht herinneren meerdere kogelinslagen aan het bombardement. Zo zitten er kogels in een steunbeer van de Grote Kerk en in een woning aan de Varkensmarkt die de toepasselijke naam In den Verdwaelden Koogel draagt.

Terwijl zaterdagmorgen in Papendrecht hongerige Franse soldaten de winkels plunderen, bereiden de geallieerde troepen in Dordrecht zich voor op het naderende gevecht. De salvo’s van de musketten daveren tijdens het ‘inschieten’ over het water. „Er staan geen dranghekken, maar er wordt wel met kruit geschoten. Dit is niet ongevaarlijk, pas op uw kleren”, waarschuwt de stadsomroeper. „Gaaf”, verzucht een jongen van een jaar of acht en hij zet een stap naar voren. Moeder trekt hem net zo hard weer terug. „Uitkijken, je hebt je nieuwe jas aan.” Het kind verzucht: „Dit is leuker dan sinterklaas.”

Ook Pepijn en Timo zijn enthousiast. De Utrechtse broertjes van 10 en 7 jaar logeren bij hun opa en oma en volgen het spektakel op de voet. „Deze kant op, dan kun je het nog beter zien”, zegt opa, en hij trekt de broers mee in de richting van het Groothoofd waar de stoet straks langs komt. „Het wordt menens”, waarschuwt de Dordtse commandant zijn troepen. „De aanval begint zo.” De geallieerde troepen rukken onder veel bekijks op naar de Merwekade.

Als vanuit Papendrecht het vuur wordt geopend, laat het Dordtse antwoord niet lang op zich wachten: een salvo davert over de Merwede. Terwijl de Fransen hun uiterste best doen het tij te keren, kent stadsomroeper Mesman de uitkomst al. „Holland is vrij. De Fransen vluchten aan alle kanten. Het volk krijgt een vrolijke dag op gemene kosten. Elk dankt God. Oude tijden komen weder. Oranje boven.”

Het naspelen van de beschieting van Dordrecht is de opmaat voor de viering van 200 jaar Koninkrijk. De landelijke viering start komende zaterdag in Scheveningen en Den Haag.