Dat werd zaterdagmiddag bekendgemaakt in Nijverdal tijdens een zogenoemde inspiratiedag van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed.

Henk Beens uit Genemuiden spreekt van een mooie middag. Hij schreef drie jaar geleden een boek over de Genemuider bovenstem. „In die tijd hebben we de koppen bij elkaar gestoken om te kijken of we een vermelding op de lijst van immaterieel erfgoed zouden kunnen krijgen. Uiteindelijk hebben mannenkoor Stereo en de bovenstemgroep rond organist Arend Booi de aanvraag gedaan. Ik heb dat ondersteund.”

Stereo speelt sinds de jaren 60 van de vorige eeuw een grote rol bij het bewaren van de traditie van de bovenstem. Booi, organist van de hervormde gemeente, zet zich de laatste jaren in om de bovenstem aan te leren en de muziek vast te leggen. Sinds 2008 worden er avonden georganiseerd om het bovenstemzingen te oefenen. Als gevolg van die inspanningen klinkt nu ook in de verschillende Genemuider kerken dezelfde tegenstem.

Voor een vermelding op de erfgoedlijst moet je kunnen laten zien dat een traditie leeft, zegt Beens. „Dat is in Genemuiden niet moeilijk. Het bovenstemzingen is ingebed in de samenleving. Het kan niet mooier. Bovendien wordt de traditie de laatste jaren nadrukkelijk overgedragen op nieuwe generaties. Op een paar scholen is bijvoorbeeld nu ook een begin gemaakt met het aanleren van de tegenstem. Dat waaiert trouwens ook uit naar andere plaatsen. Een Genemuider die in Staphorst voor de klas staat, leert de bovenstem daar ook aan.”

Het samenstellen van de lijst van immaterieel erfgoed is een gevolg van het feit dat Nederland is aangehaakt bij het Verdrag ter Bescherming van het Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Unesco. In dat kader moet Nederland zijn immaterieel erfgoed in kaart brengen. Eerder kregen onder andere de Koningsdag en het Bloemencorso Zundert al een vermelding op de lijst. Dat de Genemuider bovenstem nu ook wordt vermeld, schept verplichtingen, aldus Beens. „Je hebt de plicht het erfgoed in stand te houden. Je moet het voortbestaan kunnen waarborgen. Als het bovenstemzingen over een poosje niet meer zou leven, wordt het afgevoerd van de lijst.”

De herkomst van de zangtraditie is overigens nog steeds in nevelen gehuld. Al in de 19e eeuw komt het zingen van een tegenstem in de eredienst in Genemuiden voor. Maar of het fenomeen nu teruggaat op het zogenoemde vierstemmenboek of dat het via de Hazeuzangers is overgeleverd, dat is nog steeds niet duidelijk, aldus Beens.

Hij ziet de erkenning van zaterdag als „een bekroning van het geestelijk lied. Als je je indenkt dat het zingen teruggaat op de psalmen van Calvijn uit 1562, dan word je daar stil van.” De Genemuider geniet ervan als mannenkoor Stereo de bovenstem zingt. Maar het best komt de zangvorm tijdens de eredienst in de kerk tot z’n recht. „De gemeentezang is zo puur, hè.”

Klik hier voor een YouTubekanaal met psalmen met bovenstem.

Lees meer in Digibron

Genemuiden en de bovenstem, Reformatorisch Dagblad (30 november 2010)