Waar gaat de klimaattop over?

Het belangrijkste doel van de jaarlijkse klimaattop is het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen, vooral die van koolstofdioxide (CO2).

Daarvoor ondertekenden de deelnemende landen in 1997 het zogeheten Kyotoprotocol. Ze verplichtten zich daarmee tot een verlaging van de CO2-uitstoot met 5,2 procent ten opzichte van 1990. In 2012 liep het protocol af. In 2015 moet er een nieuw verdrag klaar liggen. In Warschau vinden daarvoor deze week voorbesprekingen plaats.

CO2 is toch onmisbaar op aarde?

Jazeker. Zonder CO2 zou leven op aarde onmogelijk zijn: CO2 helpt mee om zonnewarmte op aarde vast te houden en houdt zo een broeikaseffect in stand. Daardoor blijft de temperatuur op aarde binnen bepaalde grenzen stabiel. Daarnaast hebben planten het gas nodig om te kunnen groeien.

Waarom maakt de klimaattop zich zo druk om CO2?

Doordat er momenteel door verbranding van fossiele brandstoffen meer CO2 in de lucht komt dan planten eruit kunnen halen, stijgt het CO2-gehalte in de atmosfeer. Klimaatwetenschappers hebben daarnaast een stijging van de wereldwijde temperatuur gemeten; volgens het vijfde rapport dat het klimaatpanel IPCC eind september publiceerde, bedraagt de stijging sinds 1900 al 0,89 graden Celsius. Volgens hen is er momenteel sprake van een versterkt broeikaseffect: de huidige temperatuurstijging wordt veroorzaakt door de stijging van het CO2-gehalte in de atmosfeer.

Hoe waarschijnlijk is de relatie tussen temperatuurstijging en de toename van CO2 in de atmosfeer?

Het jongste IPCC-rapport wijst met een zekerheid van 95 procent de mens aan als schuldige van de huidige opwarming van de aarde. De betrokken wetenschappers zijn zekerder van hun zaak dan bij het vorige rapport uit 2007. Het klimaat is volgens hen beter voorspelbaar doordat de wetenschappers meer metingen kunnen doen en over betere computermodellen beschikken. De uitkomsten moeten de mensheid ertoe bewegen de uitstoot van broeikasgassen te verlagen.

Weet het IPCC deze beweringen ook te onderbouwen?

Uit het rapport bleek dat de voorspellende waarde van de computermodellen nog steeds tekortschiet. Daardoor was het IPCC genoodzaakt de temperatuurstijging tot 2100 met 1,5 graad naar beneden bij te stellen, en de zeespiegelstijging hoger in te schatten – met 26 tot 82 centimeter in 2100, tegen 18 tot 59 centimeter die in het rapport van 2007 waren vermeld.

Is de CO2-uitstoot het enige waarover in Warschau wordt gesproken?

Niet alleen CO2, maar ook methaan, stikstofoxiden en fluorkoolwaterstoffen leveren een bijdrage aan het versterkte broeikaseffect. Daarnaast wordt vastgelegd hoe de rijke landen de arme kunnen helpen om de gevolgen van de klimaatverandering te beperken.

Stel, het hele versterkte broeikas­effect is een mythe.

Dan nog heeft het beperken van de CO2-uitstoot zin. Er lijkt zich momenteel een klimaatverandering te voltrekken; in sommige regio’s lijken orkanen en tyfoons sterker te worden, neerslagpatronen veranderen en ijskappen smelten af.

Een kwart van alle CO2 in de atmosfeer wordt daarnaast opgenomen in de oceanen, waar het koolzuur vormt. De zuurgraad van het oceaanwater is sinds 1750 met 30 procent toegenomen. Daardoor kunnen koraalsoorten moeilijker een kalkskelet opbouwen en komen schelpdieren in de problemen doordat hun schelpen langzaam oplossen.

Heeft het Kyotoprotocol geholpen om de uitstoot van CO2 te verlagen?

Het verdrag leek in 1997 een groot succes, maar werd een faliekante mislukking. De uitstoot van broeikasgassen stijgt nog steeds, evenals de temperatuur wereldwijd.

Voor een groot deel is de groei van de CO2-uitstoot te wijten aan de explosieve groei van onder meer de Chinese, Indische en Braziliaanse economie. Deze landen waren als ontwikkelingsland geen partij in het Kyotoprotocol; ze waren dus ook niet verplicht hun uitstoot te verminderen. Daardoor zijn het favoriete bestemmingen geworden voor het uitbesteden van industriële activiteiten door ontwikkelde landen.

Europese landen kunnen nu beweren dat hun economieën schoner zijn geworden, maar de ontwikkelingslanden knappen het vuile werk voor hen op.

Hoe moet het nu verder met de klimaatverdragen?

Het Kyotoprotocol is verlengd tot 2020. Er zit echter nauwelijks nog leven in en het motiveert niemand om tot actie over te gaan. In Warschau vergaderen 10.000 deelnemers uit de hele wereld aan een verdrag dat in 2015 in Parijs moet worden ondertekend.

Gaat het nieuwe verdrag het verschil maken?

Dat is de vraag. De afgelopen jaren zijn de VN er niet in geslaagd de klimaatonderhandelingen tot een goed einde te brengen. Professor Maciej Sadowski, klimaatexpert van het Poolse Instituut voor Milieubescherming, stelde vorige week in het Poolse weekblad Polityka onomwonden dat het op de VN-klimaattoppen helemaal niet gaat om het klimaat. „De werkelijke doelstelling is rijkdom opnieuw te verdelen tussen de rijke en de arme landen. Het ging al die tijd alleen maar over macht en geld.”