Aangehouden in uw auto? Dan moet u geheid uw kentekenbewijs laten zien, om precies te zijn deel IA en deel IB – dat wat vroeger deel I en II heette. Dat zijn het voertuigbewijs en het tenaamstellingsbewijs. En als u uw auto verkoopt of een nieuw voertuig koopt, moet ook deel II –tot 2004 heette dat deel III– boven tafel komen. Dat is het overschrijvingsbewijs; het deel dat u thuis zorgvuldig moet bewaren en dat soms niet meer boven water wil komen op het moment dat u het nodig hebt.

Vanaf 1 januari worden die procedures allemaal een beetje anders. In elk geval is het afgelopen met de rompslomp van papieren als u aangehouden wordt. In plaats van deel IA en deel IB trekt u dan uw splinternieuwe kentekencard uit uw portemonnee.

En deel II dan? Het overschrijvingsbewijs dat thuis bewaard moet worden? Dat moet nog steeds. In plaats van deel II komt er een code, die in twee delen aan de eigenaar van het voertuig uitgegeven wordt. Wie dacht dat hij thuis niets meer veilig hoefde te bewaren, komt dus bedrogen uit.

Postkantoren

De belangrijkste reden om de kentekenbewijzen te vervangen door een card, is het feit dat de loketten van postkantoren steeds meer verdwijnen. „De kentekenbewijzen worden bij een overschrijving nu geprint en afgegeven bij onder andere deze loketten. Daarom waren we al geruime tijd op zoek naar alternatieven”, zegt woordvoerder Sjoerd Weiland van de Rijksdienst voor het Wegverkeer (RDW).

En toen de RDW toch bezig was, heeft de dienst meteen het hele proces eens onder de loep genomen. Daaruit kwam nog een ander groot nadeel van de huidige werkwijze: de fraudegevoeligheid. „Het klonen van auto’s komt vrij veel voor”, zegt Weiland. „Er zijn hele bendes die rondrijden in een voertuig dat op de naam van iemand anders staat. Die voertuigen worden gebruikt voor allerlei criminele activiteiten, of het nu inbraken zijn of te hard rijden. De politie is daar wel steeds alerter op, maar voorkomen is bijna niet mogelijk.”

Dat komt door die veelheid van afgiftepunten. Loketten van postkantoren, voertuigbedrijven, RDW-kantoren: ze kunnen allemaal zelf deel IB van het kentekenbewijs printen. Op tal van locaties in Nederland zijn dus blanco kentekenbewijzen in omloop. Blokken met die bewijzen verdwijnen geregeld.

Dat moet straks afgelopen zijn, want de nieuwe kentekencards worden nog maar op één plaats gemaakt: in een zwaarbeveiligde omgeving bij de RDW in Veendam. Daardoor is de kans op misbruik veel kleiner, verwacht woordvoerder Weiland. „Bovendien is een pasje sowieso veel minder fraudegevoelig dan de papieren die we nu kennen. In een card kun je allerlei elektronische kenmerken aanbrengen die veel moeilijker zijn om na te maken.”

Code

Welbeschouwd verandert er voor de autobezitter vanaf 1 januari helemaal niet zo heel veel, benadrukt Weiland. „Hij loopt vanzelf tegen de verandering aan als hij bijvoorbeeld een nieuwe auto gaat kopen. Maar de tenaamstelling kan nog steeds gewoon via het postkantoor. Het verschil is dat hij daar nu niet direct een kentekenbewijs meekrijgt. Dat wordt opgestuurd. En ook krijgt hij geen overschrijvingsbewijs meer mee, maar een deel van een code. Het tweede deel van die code wordt met het pasje meegestuurd. Die code is nodig op het moment dat hij de auto weer gaat verkopen of schorsen.”

Meer verandert er voor de autobranche. Het is afgelopen met de blanco kentekenbewijzen bij de autobedrijven. De procedure moet bij de branche goed in de vingers komen, en dat is precies de reden waarom de RDW de achterliggende maanden al een serie informatieavonden heeft gegeven voor de betrokkenen.

Die avonden werden samen met brancheorganisatie Bovag georganiseerd. „Sowieso hebben we deze veranderingen in heel nauw overleg met de keten in gang gezet”, zegt Weiland. „Het is echt niet zo dat wij als RDW zeggen: We hadden zin om wat te veranderen en dit is het geworden.”

De Bovag erkent dat volmondig. Dé expert op het gebied van de nieuwe kentekencard daar is Gijs Bosman, die de afgelopen periode veelvuldig contact met de RDW heeft onderhouden. Bosman begrijpt de afwegingen voor de nieuwe procedure helemaal.

Hij wijst onder meer op de fraudegevoeligheid van het oude systeem. „Maar het heeft ook te maken met een stukje Europese regelgeving. We gaan in Europa naar veel meer uniformiteit toe, en daar hoort een steeds verdergaande digitalisering helemaal bij.”

Exportsituatie

Doordat de RDW vanaf het begin de Bovag bij de veranderingen betrokken heeft, kon Bosman samen met de aangesloten ondernemers de processen bespreken. Hij merkte bij de leden aanvankelijk wat scepsis, omdat de branche veel processen opnieuw moet inrichten. „Dit is voor ons een van de grotere veranderingen in de afgelopen tien jaar.” Maar na uitleg van het systeem gingen de meeste autobedrijven volgens Bosman om.

Bovendien maakte de inspraak het mogelijk om hier en daar voorstellen voor wijziging doen. „Wat op ons voorstel bijvoorbeeld is aangepast, is de exportsituatie. Veel auto’s die ingeruild worden, zijn bedoeld voor de export. Dat kan ook voor de verkopende consument gunstig zijn, want daardoor brengt een auto bij inruil wat meer op. Maar in een van de eerste schetsen zou het minimaal een paar dagen duren voordat er een kentekencard beschikbaar zou zijn om te kunnen exporteren. Toen hebben wij als branche gezegd: Dat is niet werkbaar. Auto’s moet je snel kunnen doorverkopen. Vervolgens heeft de RDW een extra functionaliteit ontwikkeld waardoor er wél direct export mogelijk is.”

Achilleshiel

Toch blijft de centrale uitgifte van de nieuwe pasjes, met de bijbehorende wachttijd, de achilleshiel van het nieuwe systeem, vindt Bosman. „Het pasje wordt per post opgestuurd, dus als daar een weekend tussen zit, krijg je het straks pas na een paar dagen. Als je bijvoorbeeld met je auto naar het buitenland moet, kan dat lastig zijn. Er is wel een spoedprocedure, daar hebben wij als branche ook op aangedrongen, maar daar moet je wel moeite voor doen en er zijn extra kosten aan verbonden.”

Woordvoerder Weiland van de RDW erkent dat nadeel meteen. Hoe hoog de extra kosten voor een spoedprocedure uitvallen, weet hij nog niet. „Maar het geldt alleen voor mensen die onmiddellijk naar het buitenland willen of onmiddellijk willen exporteren. Mensen die de eerste dag in Nederland blijven, kunnen gewoon de weg op. Als je dan aangehouden wordt, hoef je de card nog niet te kunnen laten zien. Daarover zijn afspraken gemaakt met de politie. Een agent kan digitaal in ons systeem zien of het klopt, ook zonder card.”

Kan de toonplicht dan niet meteen vervallen? Volgens Weiland is dat een politieke kwestie. „De wet eist gewoon dat je een kentekenbewijs bij je hebt, en die wet wordt niet veranderd.” In theorie is het echter mogelijk, erkent hij.

Zoals er nog wel meer stappen mogelijk zijn. „De nieuwe kaart is voorzien van een chip. Daarop staat nog geen extra informatie, maar dat kan in de toekomst wel – als daar toestemming voor wordt gegeven.”

Bosman van de Bovag ziet het wel zo ver komen. „En we kunnen nog veel verder. Ik denk dat de burger over een paar jaar heel veel zaken rond z’n auto gewoon achter de computer kan regelen.”

Omzetting duurt vijf jaar

Niet iedere autobezitter krijgt per 1 januari 2014 direct de kentekencard. De oude kentekenbewijzen worden door het pasje vervangen zodra er een mutatie optreedt. Met andere woorden: op het moment dat u in het nieuwe jaar een auto koopt of verkoopt, wordt er een pasje verstrekt.

De RDW verwacht dat op die manier binnen vijf jaar de meeste kentekenbewijzen vanzelf zijn vervangen door een card. Gemiddeld zijn er namelijk zo’n 3,5 miljoen kentekenmutaties per jaar. De houders van oude kentekenbewijzen die er na die vijf jaar nog zijn, zullen door de RDW benaderd worden.