Zonder een akkoord over een (tijdelijke) verhoging, is de overheid niet meer in staat om al zijn betalingsverplichtingen na te komen. Bovendien ligt een deel van de overheidsdiensten sinds 1 oktober plat doordat de Democraten en Republikeinen het niet eens werden over de financiering van de overheid.

Eind vorige week leek een akkoord over een tijdelijke verhoging dichtbij, maar het gesteggel over de voorwaarden waaronder dat zou moeten gebeuren hield aan. De Republikeinen proberen wijzigingen door te drukken in ‘Obamacare’, een wet die volgend jaar alle Amerikanen verplicht tot een zorgverzekering. President Obama en andere Democraten willen daar niets van weten. Zij eisen een hervatting van alle overheidsdiensten en een hogere schuldenlimiet zonder politieke voorwaarden.

Dinsdag strandde een voorstel van de Republikeinen in het Huis van Afgevaardigden door weerstand in de eigen gelederen. Het plan was om de schuldenlimiet tot 7 februari te verhogen en om de overheid tot 15 december te financieren.

In de door de Democraten gecontroleerde Senaat werd gesproken over een financieringsgarantie tot 15 januari. De twee partijen zouden de extra tijd willen gebruiken om voor 13 december een akkoord te sluiten over de uitgaven en belastingen voor de lange termijn. Het gaat daarbij vooral om sociale zekerheid, het verzekeringsprogramma Medicare en een verlaging van de vennootschapsbelasting.

De leider van de Democraten in de Senaat, Harry Reid, en zijn Republikeinse tegenhanger Mitch McConnell, zijn volgens ingewijden dichtbij een akkoord. Woensdag komen de Afgevaardigden om 10.00 uur lokale tijd bijeen, de Senatoren volgen twee uur later.

Het is sinds president Barack Obama in 2009 het Witte Huis betrok al de derde keer dat onenigheid over het begrotingsbeleid het land lam dreigt te leggen. In augustus 2011 en op oudejaarsdag 2012 kon een crisis op het nippertje worden afgewend.

Sinds de invoering in 1917 is het schuldenplafond al bijna honderd keer verhoogd, zowel onder Republikeinse als Democratische regeringen. In verreweg de meeste gevallen was dat feitelijk niet meer dan een hamerstuk, maar in een aantal gevallen vertraagde het Congres de verhoging van het schuldenplafond.

De laatste keer dat de Amerikaanse overheid deels plat lag, was in 1995 en 1996 onder president Bill Clinton. Een deel van de federale overheid functioneerde toen 21 dagen niet en zo’n 800.000 ambtenaren werden met (aanvankelijk onbetaald) verlof gestuurd. Alleen de hoogst noodzakelijke overheidsdiensten, bijvoorbeeld op het gebied van nationale veiligheid, bleven doorwerken.