De door Rwanda gesteunde rebellen die het oostelijk gelegen Goma domineren, zien in de vulkaanuitbarsting een kans om te tonen dat zij het verdienen te worden behandeld als het rechtmatige gezag in de oostelijke stad. De regering van president Joseph Kabila in de westelijke hoofdstad Kinshasa wil juist van de mogelijkheid gebruikmaken om aan te tonen dat zij de baas is in het hele land en niet slechts in het deel waar het regeringsleger de rebellen buiten heeft weten te houden.

De burgeroorlog in Congo begon in augustus 1998 in datzelfde Goma, toen rebellen met steun van Rwanda en Uganda het land binnenvielen om de regering van Laurent Kabila te verdrijven. Sinds die tijd heerst er bestuurlijke en militaire chaos in het land. De rebellen, verenigd in de Congolese Beweging voor Democratie (RCD), hebben het voor het zeggen in het oosten en noordoosten van het land, terwijl de regering van Joseph Kabila, de zoon en opvolger van de een jaar geleden vermoorde Laurent Kabila, met militaire steun van Angola, Namibië en Zimbabwe de rest van het land beheerst.

Al meer dan drie jaar is er geen regeringsfunctionaris uit Kinshasa meer in Goma geweest, maar kort na de uitbarsting van de Nyiragongo maakte Kinshasa bekend dat het een delegatie naar het gebied zou sturen met omgerekend ongeveer 1,5 miljoen euro aan noodhulp. De rebellen hebben de delegatie echter de toegang tot Goma ontzegd, zei de Congolese minister van Veiligheidszaken, Mwenze Kongolo.

De Rwandese autoriteiten, die samen met de rebellen het gezag uitoefenen in het gebied, zeggen dat de regering van Congo geen serieuze poging heeft ondernomen om hulp te bieden. „Ze kunnen ook beter werken aan een oplossing van de problemen die geleid hebben tot de verdeling van het land”, zei de politieke leider van de Congolese rebellen, Adolphe Onusumba, in het midden latend of de rebellen een delegatie uit Kinshasa sowieso zouden hebben toegelaten.

De rebellen, die niet populair zijn onder de Congolese bevolking omdat ze gezien worden als vertegenwoordigers van Rwanda, hebben veel te winnen bij het naar behoren aanpakken van de gevolgen van de vulkaanuitbarsting bij Goma. Een westerse diplomaat zegt dat de RCD nog weinig méér gedaan heeft dan het doodschieten van een paar plunderaars. „Nu is het tijd dat de beweging laat zien dat ze een echte regering voor het volk kan zijn.” Rwanda heeft uit voorzorg tegen mogelijke militaire pressie vanuit Kinshasa of andere rebellengroeperingen een extra bataljon soldaten naar Goma gestuurd.

Een week na de uitbarsting van de vulkaan Nyiragongo in Congo is woensdag de voedselhulp van het VN-Wereldvoedselprogramma (WFP) eindelijk op gang gekomen. Zo’n 62.000 inwoners van de door lava overspoelde stad Goma ontvingen woensdag hun eerste rantsoenen.

Elke familie ontvangt voor een week voedingsmiddelen, zoals maïs, soja, olie, meel en bonen, aldus een woordvoerster van WFP. Duizenden mensen verzamelden zich om het voedsel in ontvangst te kunnen nemen. De WFP schat dat in totaal 340.000 Congolezen voedselhulp nodig hebben.

Het is de eerste keer dat vrachtauto’s van WFP Goma bereikten, omdat de VN het eerder te gevaarlijk vonden. Nog steeds worden er aardschokken gevoeld. „Ook na de verzekering van deskundigen dat de vulkaan niet in de onmiddellijke toekomst opnieuw zal uitbarsten, hebben wij onze bedenkingen nog niet helemaal laten varen”, aldus WFP-woordvoerster Melo.

In Goma zijn inmiddels drie gevallen van cholera geconstateerd. Ook in Ruhengeri, in het noorden van buurland Rwanda, waar veel Congolezen naartoe zijn gevlucht, zijn enkele gevallen van cholera gemeld.

Door de vulkaanuitbarsting is 10 á 15 procent van de huizen in Goma vernield en geen 30 tot 35 procent, zoals eerder werd gemeld, aldus de niet-gouvernementele hulporganisatie Oxfam na een helikoptervlucht over het getroffen gebied. In de provincie Gisengy zijn door de uitbarsting zeker vier mensen gedood en achttien mensen gewond geraakt. In totaal zijn hier vierhonderd huizen vernield.

De regering van Rwanda wees een verwijt van de Congolese regering in Kinshasa van de hand dat het de Congolese regering zou verhinderen de slachtoffers te helpen. Het gebied waarin Goma ligt, is in handen van opstandelingen die door Rwanda worden gesteund. Het is voor het eerst sinds 1998 dat functionarissen van de regering in Kinshasa weer naar het gebied gaan om de slachtoffers te helpen.

„Niemand houdt mensen van de regering in Kinshasa tegen om naar Goma te gaan”, aldus een woordvoerder van de Rwandese regering. Volgens hem zijn de beschuldigingen „onverantwoord” en probeert de Congolese regering politieke munt te slaan uit de situatie.