Die had het geld gegeven voor de bouw van het paleis dat als zetel moest dienen voor het Permanente Hof van Arbitrage (PCA). Dat moet staten helpen hun onderlinge geschillen zonder oorlog, maar vreedzaam, langs juridische weg te beslechten. Vandaar de naam Vredespaleis.

Tot de oprichting van het PCA werd in 1899 besloten tijdens de Eerste Haagse Vredesconferentie. Voor zijn rol daarbij kreeg Tobias Asser, als eerste en enige Nederlander tot nu toe, de Nobelprijs voor de Vrede.

Na de Eerste Wereldoorlog kwam in het Vredespaleis ook het Permanente Hof van Justitie van de Volkenbond aanschuiven. Dat werd na de Tweede Wereldoorlog vervangen door het Internationaal Gerechtshof van de Verenigde Naties.

Behalve een plaats waar juridische geschillen worden beslecht, is het Vredespaleis ook een belangrijk studiecentrum en archief. Zo is de bibliotheek van het Vredespaleis een van de beste en grootste verzamelingen boeken over internationaal recht ter wereld. Ook worden in het paleis de archieven bewaard van de processen van Neurenberg tegen de belangrijkste nazioorlogsmisdadigers.

De architect van het Vredespaleis was de Fransman Louis Cordonnier. Tal van landen hebben iets bijgedragen aan het gebouw. Tot de Nederlandse cadeaus behoren de glas-in-loodramen en de monumentale marmeren trap in de entreehal.

In het Vredespaleis hebben tal van spraakmakende rechtszaken gediend. Zo probeerde Joegoslavië in 1999 met een kort geding de bombardementen van Nederland en andere NAVO-landen te stoppen. Rechters van de diverse hoven bogen zich over grensgeschillen, maar ook over de rechtmatigheid van het opleggen van de doodstraf. Bij andere zaken ging het om de legaliteit van het gebruik van atoombommen, de onafhankelijkheidsverklaring van Kosovo en de Israëlische afscheidingsmuur in bezet Palestijns gebied.