De Saudische ambassadeur in Groot-Brittannië, prins Turki al-Faisal, zegt dat de aanslag het werk is van „een kwaadaardige sekte”, die als enige doel heeft het koninkrijk te vernietigen. De door de geboren Saudiër Osama bin Laden geleide organisatie is al langer gekant tegen de Saudische koninklijke familie, die niet islamitisch genoeg zou zijn en te dicht bij het Westen zou staan, met name bij de Verenigde Staten.

Door woonverblijven van buitenlanders te treffen, ook al zijn het moslims, mikten de plegers van de bomaanslag in Riyad op de ruggengraat van de Saudische economie. Saudi-Arabië telt ongeveer 6 miljoen buitenlandse arbeiders, onder wie 35.000 Amerikanen en 30.000 Britten. Om zijn olie-industrie, veiligheidsapparaat en gezondheidssector draaiende te houden, is het koninkrijk bijna volledig op buitenlandse arbeidskrachten aangewezen.

De aanslag is gepleegd terwijl het koninkrijk sociale en juridische hervormingen doorvoert, die jarenlang op de plank hebben gelegen. Verbeten en met een voor Saudiërs bijna ongekende openheid maken de autoriteiten jacht op islamitische extremisten. De Saudische regering durfde hen lange tijd niet aan te pakken, omdat zij haar legitimiteit voor een deel ontleent aan de nauwe verbondenheid van de koninklijke familie met dezelfde strenge wahabitische tak van de islam. Saudische analisten menen dat de extremisten nu toeslaan, omdat zij bang zijn dat het hervormingsproces hen zal marginaliseren en een eind zal maken aan de invloed die zij op grond van hun religie automatisch bezitten.

„Die mensen zijn nu wanhopig”, zegt de vooraanstaande Saudische politicoloog en columnist Turki al-Hamad. „Ze weten dat ze geen staatsgrepen kunnen plegen. Ze weten dat ze niet in de paleizen kunnen komen. Het enige wat zij kunnen, is verwarring en wanorde scheppen. Hun uiteindelijke doel is de val van het regime.”

De Saudische autoriteiten zijn wakker geschud door een serie aanslagen op 12 mei in Riyad, waarbij 35 mensen, onder wie 9 daders, om het leven kwamen. De regering matigt nu de meer radicale retoriek die anders in sommige moskeeën en media klinkt. Enkele denigrerende passages over Joden en christenen zijn uit tekstboeken van religieuze scholen geschrapt en voor volgend jaar zijn voor het eerst (gemeentelijke) verkiezingen aangekondigd. Aan islamitische liefdadigheidsorganisaties zijn nieuwe beperkingen gesteld, die moeten voorkomen dat donaties gebruikt worden om terreuraanslagen te financieren.

Sinds 12 mei zijn meer dan 600 extremisten opgepakt. Vorige week werden twee vermoedelijke terroristen gedood bij een vuurgevecht met de politie in Mekka. Drie dagen later bliezen twee verdachten zichzelf op in Mekka toen ze op het punt stonden te worden gearresteerd; een derde verdachte werd gedood in een vuurgevecht in Riyad.

Het optreden van de autoriteiten volgde op de waarschuwing van kroonprins Abdullah in mei, dat terroristen of hun sympathisanten op geen enkele clementie hoefden te rekenen.