Het betrof volgens De Nederlandsche Bank (DNB) voornamelijk mensen die de afgelopen tien jaar een huis kochten en nog weinig hadden afgelost of gespaard. 
Deze situatie wordt inmiddels aangeduid als ”onderwater­hypotheek”.

Meer dan 20 procent van de huizen staat ‘onder water’ en betalingsachterstanden stijgen. Toch schrijven banken nog nauwelijks af op hypotheken.

Dat blijkt uit het Overzicht Financiële Stabiliteit van De Nederlandsche Bank. Vanaf 2005 stijgen betalingsachterstanden ononderbroken en ook het aantal mensen met een betalingsachterstand neemt steedstoe, wat uitloopt op gedwongen verkoop. Dat leidt onherroepelijk tot kredietverliezen bij banken, maar die zijn tot nu toe nog heel beperkt – of althans voor de hypotheekbezitter vooralsnog niet merkbaar.

U denkt misschien: Ik betaal altijd alles netjes, voorlopig hoef ik toch niet te verhuizen; wat is het probleem?

Toch kan het verstandig zijn om de kleine lettertjes van de bank eens te lezen. Stel dát er een probleem optreedt, welke rechten heeft de bank dan in zo’n situatie? En vindt u het fijn om gevangen te zitten in uw woning op het moment dat er wél een verhuiswens is? Wat kunt u eraan doen?

Vrijwel alle banken hebben het recht om de woning te hertaxeren. Valt zo’n taxatie tegen, dan kunnen de banken extra eisen stellen voor meer zekerheid, een hogere risico-opslag of extra aflossing.

De algemene gedachte is dat banken dat toch niet zullen doen, omdat zij dan de woningmarkt nog dieper in een mineur­stemming brengen. Toch denk ik dat er bij een verdere daling van de huizenprijzen zal worden gehertaxeerd.

En als daar één bank aan begint, zal de rest meegaan. Het feit dat banken al klanten aanschrijven, beschouw ik als een begin van deze ontwikkeling. De banken zitten duidelijk met de onder­waterhypotheken in hun maag en oefenen een zachte dwang uit om mensen meer te laten aflossen.

Toch zijn er oplossingen. Veel mensen hebben een beleggings­hypotheek of een spaarhypotheek. Een toenemend aantal mensen wil een eenvoudige hypotheek zonder complexe fiscale regelingen of verborgen kostenstructuren.

Steeds vaker willen mensen van hun beleggingshypotheek af en dit geld in mindering brengen op de schuld.

De oplossing wordt vaak gezocht in het oversluiten van de hypotheek. Meestal is dat niet slim, omdat de kosten daarvan best hoog kunnen zijn.

Een veel goedkopere oplossing is om simpelweg de bestaande hypotheek te verbouwen. Je hoeft dan geen boete te betalen voor het openbreken van het contract en evenmin bij de notaris langs 
te gaan. Ook de kosten van de adviseur zijn vaak een stuk lager.

Ook kan het mogelijk zijn om de lopende beleggingspolis alsnog om te zetten naar een spaarhypotheek. De beleggingspolis kan zitten in box 3 of in box 1. Deze beleggingspolis kan worden omgezet in een spaarpolis, die dan in dezelfde fiscale box loopt. Sinds 1 april 2013 zijn de fiscale regels aangepast, waardoor er niet meer kan worden geswitcht van box 3 naar box 1.

Veel mensen denken dat sinds die aanpassing een bestaande beleggingspolis ook niet meer kan worden omgezet in een spaarvorm, maar dat is vaak nog wel mogelijk.

André van Luijk is financieel planner (FFP) en erkend hypotheekadviseur (EHA). Reageren? financieel@rd.nl