De 40–jarige oliemagnaat zei maandag er vertrouwen in te hebben dat de toekomst van Yukos in goede handen verkeert bij de overige bestuurders. Hij motiveerde zijn stap door te zeggen dat „de huidige omstandigheden" hem dwongen er alles aan te doen om de werknemers van Yukos „te vrijwaren van de slagen die gericht zijn tegen mij en mijn partners". De zakenman zei dat hij zich in de toekomst nuttig wil maken in de door Yukos opgerichte weldadigheidsorganisatie ’Open Rusland’, die onderwijs– en democratiseringsprojecten financiert.

Chodorkovski benadrukte in zijn verklaring de enorme successen die Yukos de afgelopen jaren onder zijn leiding heeft geboekt. Het bedrijf is niet alleen financieel een reus geworden, maar heeft ook „als eerste in de Russische zakengeschiedenis de principes van financiële transparantie en sociaal verantwoordelijke bedrijfvoering" toegepast, aldus de voormalige topman. Hij voegde tevens toe dat Yukos jaarlijks in totaal 5 miljard dollar aan belastingen afdraagt.

Het Russische persbureau Ria Novosti meldde maandag dat de Amerikaan Steven Michael Theede de mogelijk opvolger van Chodorkovski wordt. Het persbureau beriep zich op anonieme bronnen binnen Yukos. Theede is nu hoofd van een van de bestuurlijke takken van Yukos.

Het aandeel Yukos kreeg er na de mededeling van Chodorkovski ruim 12 procent bij. Beleggers hopen dat de grootste crisis rondom het olieconcern nu is bezworen. Yukos is bezig te fuseren met concurrent Sibneft. De fusie, die op een gezamenlijke aandeelhoudersvergadering eind november nog moet worden bekrachtigd, zou leiden tot de op drie na grootste olieproducent ter wereld.

Chodorkovski blijft vooralsnog wel grootaandeelhouder van Yukos. De krant Le Monde schreef maandag dat hij zijn aandelen heeft ondergebracht bij verscheidene ’postbus’ ondernemingen in het buitenland. Yukos is in feite eigendom van de Menatep–bank, die door Chodorkovski in 1991 is opgezet. De Menatep Group, ingeschreven op belastingparadijs Gibraltar, bestaat uit houdstermaatschappijen Hulley Enterprises op Cyprus en Yukos Universal op Mann.

De Russische justitie heeft vorige week ruim 40 procent van de aandelen van Yukos echter ’bevroren’. Het zou gaan om de aandelen van „Chodorkovski en zijn partners", zo deelde justitie mee. Verscheidene economen en juristen twijfelen aan de rechtmatigheid van deze ’bevriezing’. De Russische media speculeerden maandag overigens over het tijdstip waarop de staat overgaat tot inbeslagname van het aandelenpakket.

De Britse krant The Sunday Times berichtte zondag dat de oliemagnaat zijn aandelen zou hebben overgedaan aan de Britse bankier Lord Jacob Rothschild. Gevraagd naar dit bericht liet een woordvoerder van Yukos weten dat hij geen commentaar geeft op „idiote en exotische speculaties".

Chodorkovski en enkele andere aandeelhouders van Yukos lagen al enkele maanden onder vuur van het Kremlin. Algemeen wordt aangenomen dat de zakenman naar de smaak van president Poetin te veel politieke ambities toonde. Chodorkovski steunde een tweetal liberale partijen.

De Canadese advocaat Robert Amsterdam, in dienst van Yukos, verklaarde maandag dat Rusland met de arrestatie van Chodorkovski nationale en internationale wetgeving heeft geschonden. „We spreken over een kanker en die kanker heet totalitarisme", aldus Amsterdam. De advocaat sprak vanuit Brussel, waar hij bij EU–functionarissen en diplomaten de belangen van zijn cliënt bepleitte. De advocaat wil dat EU–leiders de zaak aan de orde stellen tijdens een top met de Russische president Poetin in Rome, later deze week.