Het 6,4 kilometer lange Oekraïense eilandje Toezla ligt in de Straat van Kertsj, die de Zee van Azov verbindt met de Zwarte Zee. De straat vormt een belangrijke scheepvaartroute voor Oekraïne, maar ook voor Rusland - aan de Zee van Azov ligt de grote Russische havenstad Rostov. Wie Toezla beheerst, beheerst de internationale scheepvaart op de havens aan de Zee van Azov. Bovendien is de zee rijk gevuld met vis en volgens experts zit de zeebodem vol met olie.

Het bleek vorige week plotseling reden voor een fikse discussie tussen de twee landen over de vraag aan wie het eilandje, waarop zo’n dertig vissersgezinnen wonen, nou eigenlijk toebehoort. Russische werklui begonnen zonder Oekraïne daarvan op de hoogte te stellen in hoog tempo een dijk van het Russische vasteland naar Toezla aan te leggen. Volgens de Russen is de 3,9 kilometer lange dijk nodig om erosie van de kust ten oosten van Toezla tegen te gaan, maar de Oekraïners zijn bang dat Rusland het eiland probeert in te lijven. De tegenreactie was dan ook heftig: Oekraïne stationeerde tientallen manschappen van de grenstroepen op Toezla en gaf met prikkeldraad, tankversperringen, camouflagetenten en veel blauwgele Oekraïense vlaggen aan waar de grens lag.

Het incident veranderde bijna in een crisis toen de Oekraïense president Leonid Koetsjma een gepland bezoek aan Latijns-Amerika afzegde en omgeven door media zijn troepen op het eiland ging inspecteren. Beide zijden kalmeerden pas weer toen de Russische werklui op bevel van premier Michail Kasjanov de aanleg van de dijk staakten. Maar de premier wist vrijdag met zijn ambtsgenoot Viktor Jakoenovitsj niet tot een vergelijk te komen over de status van Toezla. Na de besprekingen zei Jakoenovitsj dat het eiland een onlosmakelijk deel van Oekraïne is, terwijl Kasjanov de status ervan „discutabel” noemde. De gesprekken gaan donderdag door met een bezoek van de Russische minister van Buitenlandse Zaken Igor Ivanov aan Kiev.

Aan de ruzie om Toezla liggen niet alleen strategische belangen ten grondslag. Vooral ook de eeuwenoude haat-liefdeverhouding tussen de Russen en Oekraïners, de twee grootste Slavische volkeren van het Russische keizerrijk en de Sovjet-Unie, speelt mee in de kwestie.

Zo steekt het de Oekraïners bijvoorbeeld verschrikkelijk dat zij door de Russen als het kleine broertje worden behandeld, terwijl de wieg van de Russische natie in Kiev stond, de huidige Oekraïense hoofdstad. Russische historici zijn daarentegen kwaad dat de Oekraïense kozakken onder leiding van Ivan Mazepa in de zestiende eeuw in opstand kwamen tegen Moskou, waarmee ze het voortbestaan van het hele rijk in gevaar brachten.

Tot in de Sovjet-Unie, toen beide landen al bijna 300 jaar onderdeel van hetzelfde rijk hadden uitgemaakt, bleef de rivaliteit bestaan. Hoewel de oorspronkelijk Georgische Sovjetdictator Josef Stalin historisch gezien de verantwoordelijkheid draagt voor de hongersnood op het Oekraïense platteland zien de Oekraïners de Russen nog steeds als de hoofdschuldigen van dat drama, waarin 1 miljoen doden vielen. Er bestond zelfs zo veel verzet in Oekraïne tegen de in hun ogen Russische overheersing binnen de Sovjet-Unie dat Oekraïners na het einde van de Tweede Wereldoorlog nog drie jaar lang een guerrillaoorlog voerden tegen de Sovjetoverheid.

De Russen beweren dankzij de Oekraïners ook niet ongeschonden uit het Sovjettijdperk te zijn gekomen. Wat immers te denken van het ’cadeautje’ dat Sovjetleider Nikita Chroesjtsjov in 1954 aan zijn voormalige thuisrepubliek Oekraïne schonk: het gehele schiereiland de Krim, dat toch voornamelijk door etnische Russen wordt bewoond.

Toen de Sovjet-Unie in 1991 uiteenviel en Rusland en Oekraïne onafhankelijke landen werden, verscherpten de tegenstellingen zich. De twee staten twistten over de verdeling van de ooit zo trotse Zwarte-Zeevloot van de Sovjet-Unie en over de verdeling van de Zwarte Zee en de Zee van Azov zelf. Erg tegen de zin van Rusland, streeft Oekraïne ernaar lid te worden van de NAVO en de Europese Unie. De Russen willen juist dat het meer aansluiting zoekt bij hen en dat het Russisch een officiële taal wordt in Oekraïne, waar nog steeds 20 procent etnisch Rus is.

In dat ingewikkelde klimaat ligt Toezla, een eilandje dat aan Rusland vastzat tot een storm in 1925 de dijk naar het vasteland verwoestte en dat nu Oekraïens grondgebied is. Of toch Russisch? Terwijl diplomaten erover onderhandelen, denken de inwoners van de regio er het hunne van. „Russen en Oekraïners vormen één familie van twee broedervolken”, zegt Heorhi Nikiforov, een taxichauffeur uit Kertsj. „Maar wat doe je als je oudere broer, met wie je het huis deelt, je vraagt om een kamer af te geven omdat zijn gezin groter is? Laten we goede vrienden blijven, maar laten we gescheiden blijven leven”, zegt hij.