De Italiaanse minister-president bracht in Straatsburg verslag uit van de top van de regeringsleiders van vorige week in Brussel. De politieke elite wijdde toen voor de tweede maal een gedachtewisseling aan de plannen voor een gemeenschappelijke constitutie.

De besprekingen in het kader van wat heet de intergouvernementele conferentie (igc), tussen de huidige en in 2004 toe te treden lidstaten, zijn begin deze maand van start gegaan. Tot echte onderhandelingen kwam het tot dusver echter niet. Het debat blijft vooralsnog steken in monologen waarin eenieder enkel de eigen standpunten voor het voetlicht haalt.

Berlusconi voert de regie over het beraad. Hij streeft ernaar in december een akkoord te bereiken, maar de twijfel groeit of dat zal lukken. De tijd dringt in ieder geval. Leden van het EP maanden hem daarom tot spoed met het ontplooien van initiatieven en het ontwikkelen van compromissen. „We hebben geen behoefte aan alleen maar een notaris die nauwgezet alle opvattingen registreert”, schamperde een van hen in zijn richting.

De premier van zijn kant liet zich niet verleiden tot inhoudelijke opmerkingen over de mogelijkheden die hij ziet om de geschillen, over onder meer de omvang van de Europese Commissie en de stemprocedures in de ministerraden, te overbruggen. Hij lijkt een absolute radiostilte te bewaren tot aan het moment, ergens in de komende weken, dat hij een alomvattend voorstel zal presenteren. Aan dat document wordt momenteel in Rome dag en nacht gewerkt, verzekerde hij de volksvertegenwoordigers.

Berlusconi benadrukte wel enkele keren dat Italië geen oplossingen wenst te accepteren op, in zijn bewoordingen, een laag of minimaal niveau. Hij lichtte toe: „De EU moet straks beter en sneller besluiten kunnen nemen. We zullen nooit een grondwet aanvaarden die geen garantie biedt dat de Unie haar taken kan uitoefenen.”

Binnen het Parlement leeft, zoals vermeld, ongerustheid. „De alarmbel rinkelt bij ons”, aldus Napolitano, de voorzitter van de commissie uit deze instelling voor constitutionele vraagstukken. Deze socialist signaleert bij een aantal regeringen een trend om in vergelijking tot het door de conventie vervaardigde ontwerp voor het verdrag stappen terug te zetten.

Zijn christen-democratische collega Mendez de Vigo, een van de waarnemers van het EP bij de igc, zei gefrustreerd te zijn. Ook hij ontwaart pogingen om alle resultaten van de voorbereidende ’denktank’, met aan het hoofd Giscard d’Estaing, weer open te breken. „De regeringen hebben de geest van de conventie laten varen”, oordeelt hij.

Scherp van toon was het betoog van de CDA’er Oostlander. Naar zijn inzicht is de centrale vraag geworden: Hoe kunnen we de besluitvorming belemmeren? „en dat vanuit de toenemende fixatie op het idool van de zogenaamde nationale soevereiniteit.” De een wil vetorechten handhaven, de ander is uit op spelregels die ruimte verschaffen om gemakkelijker een blokkerende minderheid tot stand te brengen. „Bovendien trachten sommigen van de Europese Commissie een verzwakt orgaan te maken van op nationale bevoordeling gerichte kemphanen”, meent Oostlander.

Het hernieuwde optreden van Berlusconi in het Parlement was met enige spanning tegemoetgezien. In juli zorgde hij in Straatsburg voor een incident dat veel commotie veroorzaakte. Hij voegde toen een Duitse afgevaardigde toe dat die geschikt zou zijn voor de rol van kampbewaker in een film over de nazi’s. Woensdag koos hij voor een behoedzame opstelling en vermeed hij provocaties. EP-voorzitter Cox bedankte aan het einde van het debat dan ook iedereen voor de in de bijdragen betrachte kalmte en rust.