De man is inmiddels aangehouden en overgebracht naar de gevangenis van Vorst in Brussel, evenals een Franse medewerker van een handelsbedrijf in landbouwproducten. Volgens een woordvoerder van justitie in Brussel wordt de Nederlandse EU-functionaris „passieve corruptie, schending van het beroepsgeheim en bendevorming” ten laste gelegd. De woordvoerder zegt verder geen gegevens te hebben over de identiteit van de ambtenaar.

In Frankrijk zijn nog eens zes aanhoudingen verricht. Woensdag werd al duidelijk dat de zaak vertakkingen heeft naar Nederland en Frankrijk. Bij de Europese Commissie en op verscheidene plaatsen in Frankrijk en in Rotterdam zijn ook huiszoekingen verricht, op verzoek van de EU-antifraudedienst OLAF. De justitiewoordvoerder zegt dat „het zeker om een miljoenenfraude” gaat. Justitie in Rotterdam bevestigt de huiszoekingen maar geeft verder geen details.

De verdachte ambtenaar heeft volgens justitie tegen betaling informatie doorgespeeld aan graanhandelaren. Dat gebeurde telkens kort voordat een comité van EU-experts de Europese financiële steun voor de graansector vaststelde. De Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de EU, heeft hangende het onderzoek een andere ambtenaar tijdelijk overgeplaatst naar een andere afdeling.

De Europese Commissie kreeg als werkgever van de ambtenaar al in 2001 het verzoek om hem te laten ondervragen door de politie en de Brusselse onderzoeksrechters Vandermeersch en Van Espen. Tot woensdagochtend waren alleen hoge commissieambtenaren daarvan op de hoogte. Justitie had hen verboden over het onderzoek naar buiten te treden.

Alle politiek verantwoordelijken binnen de Commissie zijn pas woensdag op de hoogte gesteld van het onderzoek en de invallen, aldus woordvoerders. Zij zeggen verder geen details te kennen.

VVD-europarlementariër Mulder, specialist op het gebied van de Europese begroting en het landbouwbeleid, wil toch onderzoeken of de ambtenaar alleen handelde of dat ook leidinggevenden hiervan wisten. „Deze zaak heeft wellicht ook grote gevolgen voor de Europese begroting. Als begrotingscontrolecommissie moeten we kijken of deze zaak de Europese rekeningen niet voor jaren heeft vervuild.”

Voorzitter Van Noortwijk van het Nederlandse Comité van Graanhandelaren verbaast zich erover dat er sprake zou zijn van handel met voorkennis. Volgens hem is de EU-subsidie altijd ongeveer gelijk aan het verschil tussen de graanprijzen op de Europese markt en op de wereldmarkt. Dat verschil is ook algemeen bekend.

Volgens Van Noortwijk telt Nederland ongeveer zestig binnenlandse graanhandelaren. Vijf tot zes multinationals, die actief zijn in de wereldwijde graanhandel, hebben een kantoor in Nederland. Hij verwacht dat de invallen alleen bij de multinationals zijn gedaan. „Mensen vanuit de graanmarkt zeggen dat er bij een tot vier bedrijven in Nederland invallen zijn gedaan”, aldus Van Noortwijk.

De Brusselse justitie en OLAF hebben in totaal tachtig mensen op de zaak gezet. Bij de huiszoekingen waren in totaal ruim honderd politiemensen betrokken. „Dat doen we niet voor niets”, aldus de justitiewoordvoerder. „Dat is een teken dat het echt wel om een grote zaak gaat.”

Het Hoofdproductschap voor Akkerbouw (HPA) in Den Haag zegt dat het mogelijk is voorkennis te gelde te maken. Secretaris M. Elema: „De graanhandel opereert in een markt die onder invloed staat van het Brussels landbouwbeleid. Besluiten van de Europese Commissie zijn van betekenis voor de markt. Stel dat de Commissie iets doet waardoor er extra aanbod of extra vraag wordt gecreëerd. Als een marktpartij dat eerder weet dan de rest, kan deze daarvan profiteren door snel positie in te nemen.” Volgens Elema is het HPA in geen enkel opzicht betrokken bij de affaire.