Tijdens een bezoek aan Nederland stelt Blond vast dat Cameron ergens de verkeerde afslag genomen moet hebben. „Hij zal straks de verkiezingen verliezen, voornamelijk omdat hij mijn ideeën niet heeft overgenomen.”

Hij is teleurgesteld, ja, dat wel. Maar niet ontmoedigd. In Nederland zijn „de meeste partijen” immers in zijn ideeën over decentralisatie geïnteresseerd. De meeste. „De linkse niet. Maar dat komt vanzelf wel.”

Het uitgangspunt van de Big Society is vergelijkbaar met de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) in Nederland. Niet de staat moet de welvaart garanderen, maar de samenleving moet deze zelf gaan verdienen. Ook in Groot-Brittannië stond dit van meet af onder verdenking van een verkapte bezuiniging. Blond: „Maar dat was nooit het doel ervan. Het geeft wel aan wat de belangrijkste reflex van de Conservatieve Partij is.”

Formeel is de Big Society nog altijd leidraad voor het regeringsbeleid. Maar toch: „Er is besloten er niet meer over te praten. Het is geen uithangbord meer. Daardoor lijkt het alsof het project over is. Dat is een schande.”

Intussen gaat de trein echter wel door, meent Blond. „Heel veel ministeries hebben beleid uitgezet en de successen daarvan zijn geweldig. Ook de Big Society Bank, waar 500 miljoen pond in zit en instellingen geld kunnen lenen, draait gewoon door. Eigenlijk is het overweldigend.”

Blond is daarom wel „teleurgesteld” in de Britse premier, maar verder zeer „optimistisch.” „Ongeveer 90 procent van al mijn ideeën is al omgezet in regeringsbeleid. Niet alleen in mijn eigen land, maar over de hele wereld, onder meer in Nederland.”

Blond heeft zich neergezet in het restaurant van een hotel in Den Haag. Vlak onder hem suist het verkeer over een van de hoofdwegen in de hofstad. De winterzon schijnt naar binnen. Blond trekt zijn trui uit, intussen doorpratend.

U stelt dat veel Nederlandse partijen interesse in uw ideeën hebben. Hoe verklaart u dat?

„Nederlanders zijn een groots volk. Altijd zaten ze al over de hele wereld. En ze zitten –veel meer dan Duitsland en Frankrijk– in het hart van Europa. De houding tegenover prostitutie vind ik trouwens ijselijk. Weet wel wat je daarmee vrouwen aandoet.

Vanouds had Nederland een sterke staat, maar die is onder vuur gekomen. Vooral de middenklasse is het vertrouwen in de staat verloren. Dat maakt het noodzakelijk om nieuwe ideeën te verzamelen. Daar help ik bij.”

Theorie

Blonds hele project is erop gericht met deze nieuwe ideeën een baanbrekende economische theorie te vinden. De Conservatieve Partij in zijn eigen land leeft nog altijd in de jaren tachtig van Thatcher. „Dat faalt dus aan alle kanten. Groot-Brittannië herstelt maar heel zwakjes van de recessie.”

Er is dus een nieuwe visie nodig. Volgens Blond moet die zijn gebaseerd op kleine bedrijven, want die maken de toekomst. „Die leveren banen op, grote bedrijven schrappen alleen banen. In de Verenigde Staten komt 95 procent van alle banen voort uit kleine ondernemingen.”

Ook familiebedrijven –die voor grote kracht in de Duitse economie zorgen– maken Blond enthousiast. „Die zullen we meer terug moeten zien te krijgen.”

Blonds analyse van de huidige economie lijkt op die van Karl Marx. Niet voor niets is hij wel de linkse conservatief (”Red Tory”) genoemd. „Mensen zijn teruggebracht tot consumenten. Dat is het enige. Ze zijn zelfs geen producenten meer. Ze nemen alleen nog af. Dat slaat een gat in onze cultuur. Maar het is waar onze welvaartsstaat ons heeft gebracht. Dat is puur vergif. De welvaartsstaat maakt het mogelijk doorlopend in armoede te leven, zonder stimulans daar uit te komen. Als we niet uitkijken, gaan we lijken op Rusland en China.”

Op deze punten falen links en rechts tegelijkertijd, meent Blond. Links door altijd maar uitkeringen te blijven bedenken, rechts door nooit uit het eenzijdige marktdenken te komen. „Beide richtingen zijn bankroet. Alles blijft hetzelfde. Het kapitalisme blijft overeind, wat alleen werkt voor de enkelingen.”

Tony Blair heeft links toch hervormd met de introductie van New Labour?

„Nee, dat was alleen cosmetisch. Als hij slimmer was geweest, was hij verder gekomen. Het enige waar ik Blair om bewonder was zijn visie op de plaats van Groot-Brittannië in de wereld.

Cameron kwam dicht bij een totale vernieuwing. Dat was heel bijzonder, want hij zou echt de eerste ter wereld zijn geweest. Maar toen hield het weer op, jammer genoeg. Net als Romney zal hij verliezen omdat hij vasthoudt aan het orthodoxe conservatisme.”

Blijkt Cameron uiteindelijk toch gewoon een pragmaticus en niet de gezinsman die hij zei te zijn?

„Je kunt als pragmaticus alleen overleven als je koers al is ingezet. Je moet natuurlijk wel compromissen sluiten. Daarin zitten de kleine stapjes, die je behoeden voor zowel utopisme als cynisme.”

Blond weet dat Cameron niet de enige is die terugschrikt voor echte vernieuwingen. Tijdens de huidige economische crisis in Europa houden de meeste leiders vast aan hun visies die ze altijd al volgden. „In Europa ken ik nauwelijks innovatieve mensen. In het verleden hebben denkers meestal twintig jaar nodig gehad om iets totaal nieuws te ontwikkelen. Ik ben nu pas vijf jaar bezig, dus ik heb nog een weg te gaan.”

Blond is er vast van overtuigd dat elke vernieuwing vanuit het kleinschalige komt. Dat zijn enerzijds kleine bedrijven, maar anderzijds ook kleine buurt­initiatieven. „Er zit ontzettend veel kracht in mensen die nog maar kort zijn gepensioneerd en heel veel willen doen. Ik vind het jammer dat er geen burgemeestersverkiezingen komen. Ook had ik sterk gehoopt op meer mogelijkheden voor referenda op lokaal niveau. Zo kun je mensen zelf verantwoordelijk maken en hun eigen omgeving laten inrichten.”

Maar het is steeds de staat die dat kleinschalige dan maar moet organiseren of mogelijk moet maken. Overschat u het vermogen van de staat daarmee niet?

„De staat kan uiteindelijk weinig oplossen, maar is voor de mensen wel een platform van vertrouwen. Dat is voor mij de reden nooit cynisch te worden.”

Blond noemt zelf een belangrijke factor waardoor elke vernieuwing kan mislukken: het grote aantal gebroken gezinnen. „Mensen trouwen later en houden het minder lang vol. De gevolgen daarvan zijn ingrijpend. Kinderen van getrouwde ouders doen het beter. Die leren thuis wat vergeving is. Maar intussen wordt 50 procent van de kinderen buiten een huwelijksrelatie geboren. De situatie rond het gezin is werkelijk onze grootste crisis. Het verlamt onze samenleving. Het lijkt tegenstrijdig, maar de sociaal conservatieve mens is uiteindelijk het meest progressief.”

Blonds frustratie is dat de staat dit eerder aanjaagt dan afremt. „Als de staat de zorg voor alleenstaande moeders niet op zich nam, zouden er nu meer gezinnen zijn. Ik weet dat omdat ik zelf uit een gebroken gezin kom. Ik denk daarom dat de staat niet neutraal over het gezin moet zijn. De kosten van het alternatief –wat we vandaag zien– zijn veel te groot. Je kunt niet verwachten dat de staat dat allemaal oplost.”

Sommige critici hebben daarom gezegd dat je eerst dat ”Broken Britain” moet herstellen voor je ooit in de ”Big Society” komt.

„Daar zit zeker wat in. Ik kom nog weleens in gevangenissen en daar heb ik gezien dat in misdaadbendes vooral mannen zitten die geen vaderfiguur hebben. Dat is momenteel een probleem in veel zwarte gemeenschappen in Londen. Dat leert ons natuurlijk heel veel.

De vraag waar ik mee loop is deze: hoe vorm je een samenleving waarin dit niet voorkomt? Niet door te dwingen, maar door het gezinsleven makkelijk te maken. Hoe meer sociaalliberalisme we krijgen, hoe meer individualisering, hoe groter de problemen.”