Wie is Karremans?

Thom Karremans was commandant van de Nederlandse VN-eenheid (Dutchbat) die de bevolking in de Bosnische plaats Srebrenica moest beschermen tegen de Serviërs. Srebrenica was tijdens de burgeroorlog in Joegoslavië uitgeroepen tot veilige enclave voor moslims.

De stad werd in juli 1995 echter door troepen van de Servische generaal Mladic onder de voet gelopen. Karremans onderhandelde daarna met Mladic over een vrije aftocht voor de ingesloten burgers. Die verweet hem dat hij opdracht had gegeven de Servische troepen aan te vallen. Karremans verontschuldigde zich door Mladic erop te wijzen dat hij slechts een uitvoerende rol had: „Ik ben een pianist. Niet schieten op de pianist.” „U bent een waardeloze pianist”, was het antwoord van Mladic. Filmbeelden daarvan gingen over de hele wereld.

Karremans proostte daarna alsnog met de Servische generaal. Later zou hij zeggen dat zijn onhandige optreden werd veroorzaakt doordat hij zich totaal overvallen voelde door de situatie. Hij was ook bang dat hij zou worden gedood.

Later waren Karremans en zijn manschappen behulpzaam bij het scheiden van de 7000 moslimmannen in Srebrenica van de vrouwen en kinderen. Die mannen werden door de Serviërs vermoord, de grootste genocide op Europese bodem na de Tweede Wereldoorlog.

Hoe werd het optreden van Karremans destijds getaxeerd?

De overste werd de nationale kop van Jut, hét symbool van het mislukte optreden van de Nederlandse Dutchbatters, op wie velen hun frustratie over de val van Srebrenica afreageerden.

Zo zou hij nooit hebben geprobeerd opheldering te verkrijgen van Mladic over het lot van de afgevoerde jongens en mannen.

Karremans –die zich na zijn pensionering wegens het voor hem vijandige klimaat in Spanje vestigde– bleef echter volhouden dat hij destijds niets gezien of geweten heeft van de massamoord op moslimmannen.

In het Srebrenicarapport van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) uit 2002 werd hij grotendeels vrijgepleit van de aantijgingen.

In 2010 deden tolk Hasan Nuhanovic en nabestaanden van de vermoorde islamitische elektricien Rizo Mustafic (destijds in dienst van de Nederlanders) aangifte van genocide en oorlogsmisdaden tegen Karremans wegens het overdragen van hun familieleden aan de Serviërs.

Had de mislukte Srebrenicamissie ook voor anderen dan Karremans consequenties?

De val van Srebrenica leidde in april 2002 tot de aftreden van het tweede kabinet-Kok. Het wilde daarmee openlijk verantwoordelijkheid voor de gebeurtenissen op zich nemen, maar niet de schuld. Die moest volgens Kok in breder, internationaler verband gezocht worden, niet het minst bij de Serviërs.

Ook de bevelhebber van de landmacht, generaal Ad van Baal, nam ontslag. De landmacht was door de kwestie-Srebrenica danig in diskrediet geraakt. Met de recente, succesvolle missies in Afghanistan heeft het leger zijn blazoen weer opgepoetst.

De Kamer hield in 2002-2003 een parlementaire enquête naar de zaak. De belangrijkste conclusie was dat Den Haag het falen van Dutchbat niet geheel kon afschuiven op de internationale politieke context. Het aftreden van het kabinet-Kok werd terecht geacht.