Een vrij smalle weg richting de uiterwaarden bij Voorst leidt naar de ruïne van het kasteel. De laatste honderden meters zijn alleen per fiets of te voet af te leggen. Alleen enkele recreanten en mensen die echt in deze omgeving moeten zijn, komen er. Ongeveer 10 meter voor de ruïne staat prikkeldraad. Daarachter een bordje met ”Pas op voor de stier”. Het dier is in geen velden of wegen te bekennen.

De donjon, die nu nog overeind staat, werd in de dertiende eeuw gebouwd. Eeuwen later werd het een kasteel. Het lag op een strategisch punt aan de IJssel, tussen Zutphen en Deventer. Tot het einde van de negentiende eeuw woonden er mensen. Daarna was het kasteel in gebruik voor evenementen.

In 1945 gebruikten de Duitsers het oude verdedigingswerk als uitkijkpost. Canadese troepen, die met een omtrekkende beweging vanuit Duitsland richting Apeldoorn wilden, stuitten bij Voorst op de Duitsers. Vanaf de oostelijke IJsseloever, bij Gorssel, beschoten ze op 12 april 1945 De Nijenbeek. Het kasteel stortte grotendeels in. Alleen de huidige ruïne bleef staan.

Al vele jaren wordt gepoogd de ruïne te redden. Een van de organisaties die zich hier voor inzetten, is erfgoedvereniging Heemschut. „Het gebouw staat al zeventig jaar te verpieteren”, zegt Ton Gijsbers, vicevoorzitter van de Gelderse afdeling van Heemschut. De voornaamste reden is dat er geen dak meer op de ruïne zit. „Regen, wind en vorst hebben vrij spel.”

Gijsbers is voorstander van het dusdanig restaureren dat De Nijenbeek weer kan worden bezocht. Volgens hem zou er onder andere een trap in moeten worden gemaakt, zodat bezoekers over de omgeving kunnen uitkijken. De huidige trappen van de donjon, voor zover die nog aanwezig zijn, zijn volgens hem verrot. „Er is helaas geen mogelijkheid om restauratie af te dwingen.”

In 2005 richtten enkele inwoners van Voorst de werkgroep Nijenbeek op om te zorgen dat de resten van het kasteel behouden blijven. „Het doel is de ruïne te bewaren voor het nageslacht”, zegt voorzitter Stefan Rutgers van de werkgroep. „Ze moet worden gerestaureerd, zodat er uiteindelijk gedoseerd wat bezoekers kunnen komen.” Hij denkt niet dat er busladingen met toeristen naartoe trekken. Volgens hem valt er goed af te spreken dat de ruïne af en toe opengaat en dat er vaste aantallen bezoekers worden toegestaan.

De Nijenbeek staat aan de rand van het 900 hectare grote landgoed De Poll, eigendom van barones Van Lynden. Veel contact tussen Heemschut, de werkgroep en de barones is er niet. De eerste twee zeggen dat de barones de boot afhoudt in de contacten. P. K. Witte, die als rentmeester de belangen van de barones behartigt, ontkent dat echter.

Landgoed De Poll heeft dringend onderhoud nodig. De barones wil monumentale gebouwen restaureren, het groen aanpakken en bouwkavels maken. Daar zijn echter miljoenen euro’s subsidie en bestemmingsplanwijzigingen voor nodig. De werkgroep Nijenbeek vindt dat de gemeenteraad pas toestemming moet geven voor wijzigingen op het landgoed wanneer de ruïne ook wordt gerestaureerd en opengesteld. „Het gaat om publiek geld. Daar moet ook wat tegenover staan”, aldus Rutgers.

Rentmeester Witte vindt dat echter te snel gaan. Hij is van mening dat er eerst een grondig onderzoek moet komen naar de staat van De Nijenbeek en de mogelijkheden voor restauratie en openstelling. Pas daarna kan er volgens hem actie worden ondernomen. De voorwaarde dat aanpassingen op landgoed De Poll pas mogelijk zijn als wordt gegarandeerd dat de ruïne op termijn wordt opengesteld, verwerpt hij. Volgens hem is onderhoud van monumentale gebouwen op De Poll op korte termijn nodig en kan er niet worden gewacht op de restauratie van de ruïne.

Bovendien komen er volgens rentmeester Witte in het gebied onder andere bevers voor. De leefomgeving van deze bedreigde dieren mag niet worden verstoord.