De moordenaar van Pim Fortuyn werd binnen het jaar berecht. In de zaak–Dutroux volgt volgend jaar, bijna zeven jaar na dato, het eerste proces. En de meeste recente politieke moord in België, die op de voormalige socialistische leider André Cools, komt pas eind deze week voor de rechter. Ruim twaalf jaar na dato.

Vanaf vrijdag staan in Luik acht personen terecht op verdenking de moord te hebben beraamd op Cools, die hun diverse financiële malversaties op het Waals regionaal ministerie van Openbare Werken aan het licht wilde brengen. De negende en meest voorname verdachte is er niet meer bij. Oud–minister van Openbare Werken en vroegere beschermeling van Cools Alain Van der Biest pleegde vorig jaar zelfmoord.

Velen dachten dat het na die zelfmoord van de mysterieuze dichter–politicus Van der Biest nooit meer tot een proces zou komen. Hij zou het geheim van de moord op de Luikse socialistische ’patron’ mee in het graf genomen hebben, heette het.

Toch stelt het parket in Luik genoeg bewijs te hebben tegen de acht verdachten, voornamelijk afkomstig uit het Italiaanse milieu in de ’vurige stede’. Alleen Van der Biests vroegere kabinetschef of topambtenaar, oud–politieman Richard Taxquet, is de enige oorspronkelijk Belgische verdachte.

De twee Tunesische huurmoordenaars, die Cools in de vroege ochtend van 18 juli 1991 omlegden, hebben de acht aan de galg gepraat. Het tweetal kreeg in 1998 al levenslang in eigen land. Op een videoband is te zien hoe zij kort na hun berechting de acht aanwezen als opdrachtgevers of betrokkenen.

De nabestaanden van Cools protesteerden vorige week tegen uitzending van deze videoband op de Franstalige publieke televisiezender RTBF. Zij zien hierin een manipulatie van de verdediging van het achttal, dat zich na uitzending zou kunnen beroepen op het schaden van hun rechten.

Justitie heeft inmiddels verzekerd dat de vertoning echter geen gevolgen zal hebben voor de procesgang. De beschuldigingen over en weer tekenen wel de sfeer. Eerder probeerde de familie Cools al vergeefs rechtbankvoorzitter Godin te wraken wegens partijdigheid.

De afhandeling van de zaak–Cools speelde zich begin jaren negentig ook al af tegen een achtergrond van wantrouwen en onzekerheid. De Bende van Nijvel had tussen 1982 en 1985 28 dodelijke slachtoffers gemaakt bij wild–west overvallen op supermarkten. De zaak werd nooit opgehelderd. Velen vermoedden een doofpotaffaire.

Hetzelfde gold voor de zaak–Cools. Zeker toen de berichten naar buiten kwamen over betrokkenheid van de Luikse afdeling van de Parti Socialiste bij corruptie–affaires rond de Italiaanse helikopterbouwer Agusta en de Franse straaljagerconstructeur Dassault.

Vervolgens kwam de zaak–Dutroux, met de vele halve waarheden over kinderpornonetwerken en mogelijke betrokkenheid van hooggeplaatste politici daar nog overheen. Het vertrouwen in de justitie in België leek helemaal zoek en zeker in het parket van Luik.

Dat versterkte zijn reputatie ook niet door bijvoorbeeld Van der Biest twee maal op te pakken en weer vrij te laten. In de tussentijd kreeg hij wel een voorwaardelijke celstraf van een jaar wegens wanbeheer van zijn ministerie, dat hij doorgaans in dronken staat liet runnen door Taxquet en diens Italiaanse companen.

Zij gebruikten in die tijd bijvoorbeeld een dienstauto voor het vervoer van gestolen aandelen en andere waardepapieren. Van der Biest liet verder een stapel dichtbundels van eigen hand aanschaffen door het ministerie, om vervolgens bij de uitgever aan te dringen op een herdruk.

Justitie liet deze zaken te lang begaan, luidde de publieke opinie. De procesgang moet nu een eerste streep zetten onder dit duistere stuk recent Belgisch verleden. Als Dutroux en zijn drie vermeende handlangers volgend jaar vervolgens zonder al teveel procedurele kleerscheuren definitief de cel in gaan, maakt het Belgische justitie–apparaat echter pas weer een echte nieuwe kans bij het bredere publiek.