Lenins lichaam verdeelt Russen nog altijd
MOSKOU – Voor de een staat hij symbool voor een totalitair regime. Voor de ander blijft hij een held. Het opgebaarde lichaam van Sovjetleider Vladimir Lenin houdt Rusland bezig.
Ze hebben het erover gehad, voordat ze naar het Moskouse Rode Plein gingen om een videofilmpje te maken. Moet Vladimir Lenin, daar opgebaard in een mausoleum, blijven liggen? Of moet de legendarische, bolsjewistische revolutionair en de architect van de Sovjet-Unie worden begraven?
Natalja en Irina schetsen de discussie die deze dagen is opgelaaid sinds bekend is dat zijn mausoleum wordt gerenoveerd en gesloten blijft tot eind april, terwijl Lenin niet van plaats verandert.
„Hij heeft veel voor de Russische geschiedenis betekend”, zegt Natalja, terwijl ze voor Irina’s camera poseert. Achter Natalja ligt het granieten, marmeren mausoleum. Vanwege de renovatie is er een bolvormige witte tent overheen geplaatst. Een bruin hek met rode lichten erop vormt de afscheiding met het publiek.
Natalja somt op: „Zijn Oktoberrevolutie in 1917, de burgeroorlog en zijn rol tijdens de Eerste Wereldoorlog; hij maakt deel uit van ons land.”
Wat de twee 18-jarige vriendinnen betreft mag Lenin blijven liggen. Zijn invloed op de geschiedenis van Rusland is groot genoeg. Toch begrijpen zij de enorme aversie tegen Lenins mausoleum bij andere Russen. „Hij richtte een totalitaire staat op”, voegt Irina toe. „Velen zijn er slachtoffer van geworden. Heel veel Russen zijn omgekomen.”
Sinds zijn dood in 1924 ligt Lenin opgebaard in een graftombe. Daar valt hij ook te bezichtigen. De discussie over wat te doen met zijn lichaam speelt sinds de val van de Sovjet-Unie in 1991. Rusland nam toen afscheid van Lenins communisme, dat het land vanaf 1917 had gevormd.
Na het einde van het Sovjetrijk klinken er luide stemmen om Lenin te begraven. Volgens een opiniepeiling eerder dit jaar schaarde 56 procent van de bevolking zich achter dit idee.
Maar een invloedrijke groep, de communisten, biedt verzet: handen af van Lenin! Niet alleen van het mausoleum, maar ook van zijn standbeelden in heel Rusland. De Sovjetleider is voor de communisten de verpersoonlijking van een welvarend imperium dat heeft gezorgd voor de overwinning op nazi-Duitsland, ruimtevaart en gratis onderwijs en zorg.
Ze hebben steun van niemand minder dan president Poetin, opgegroeid in de Sovjet-Unie. Hij vergeleek eerder deze maand op een bijeenkomst voor aanhangers Lenins gebalsemde lichaam met dat van relikwieën van christelijke heiligen. Hij mikt op zijn electoraat, de Sovjetklasse.
„Velen zeggen dat het mausoleum in tegenspraak is met tradities. Maar wat is dan in tegenspraak met tradities? Ga naar het Holenklooster in Kiev of bekijk het klooster in Pskov, of op de Griekse berg Athos. Daar liggen overblijfselen van heiligen. Je kunt daar alles zien.”
Lenin zelf had liever een begrafenis gewild. De Sovjetleiding willigde zijn wens niet in. Had ze dat maar gedaan, vindt de 30-jarige Masja.
Ze maakt foto’s van de witte tent. „Om mijn vrienden te laten zien hoe het mausoleum erbij ligt. Lenin moet worden begraven, want zijn ziel is uit zijn lichaam. Jij zou het toch ook niet leuk vinden als er allemaal mensen naar jouw overleden opa komen kijken? En ook nog eens tegen betaling. Daarbij, door Lenin gingen de grenzen dicht. Er was geen vrijheid. Ik kom uit Vorkoeta. Weet je waar dat ligt? In het noorden bij de goelagstrafkampen.”
Attracties
Het mausoleum is een van de attracties op het Rode Plein in Moskou. Al staan er doorgaans geen lange rijen om Lenin te bezichtigen. Russen en toeristen maken foto’s van het monument. Net als Aleksandr Gasitsj (52), die op doorreis is naar zijn ouders in het Noord-Russische Archangelsk. Hij groeide op in de communistische jeugdbeweging Komsomol. „Het Rode Plein symboliseert de geschiedenis van Moskou en dus van Rusland. De rol van het plein, het Kremlin als vesting, kerken. Daar hoort Lenin bij.”
Hem vergeten en doodzwijgen kan niet, vindt Gasitsj. „Je moet de geschiedenis niet veranderen.”
