De islam is de Egyptische staatsreligie, meldt artikel 2 van de omstreden conceptgrondwet. En daarom zijn de principes van de islamitische sharia de voornaamste bron van wetgeving.

Tot zover weinig nieuws. De vorige constitutie liet zich in gelijke bewoordingen uit. Niet-moslims in Egypte hebben er in de regel ook geen probleem mee. De vragen beginnen bij de specificatie ervan.

Daarover is de afgelopen maanden heftige strijd gevoerd binnen de Egyptische grondwetgevende raad, die de nieuwe constitutie voorbereidde. Christelijke en seculiere leden liepen gefrustreerd weg vanwege de „islamistische dominantie.”

Het stempel van de islamitische partijen laat zich in de voorgestelde grondwet onder meer zien in de nadere bepalingen rond de sharia. De concretisering van de sharia moet in overeenstemming zijn met de bestaande uitlegtradities van de soennitische leer, stelt de nieuwe tekst bijvoorbeeld.

Bovendien bepaalt een apart artikel dat medewerkers van al-Azhar, een belangrijke universiteit en moskee waar de soennitische islam wordt bestudeerd, geconsulteerd moeten worden bij zaken die de sharia aangaan. Het maakt hun oordeel overigens niet bindend.

Deze nadere bepalingen zitten veel Egyptenaren niet lekker. Critici vrezen een glijdende schaal naar een op religie gebaseerd rechtsstelsel. „Zowel de kerk als al-Azhar moet onder de staat staan en geen superviserende rol hebben”, stelde Safwat al-Baiady, voorzitter van de Raad van Protestantse Kerken van Egypte tegenover het Amerikaanse tijdschrift Christianity Today. Baiady was zelf lid van de grondwetgevende raad.

Juist omdat de conceptgrondwet zich sterker oriënteert op de sharia dan de vorige, bevat de tekst expliciete garanties voor christenen en joden. Zo wordt gesteld dat christenen en joden hun eigen bronnen mogen hanteren voor wetgeving rond zaken als huwelijk, scheiding en religieuze zaken.

Artikel 43 stelt bovendien dat vrijheid van godsdienst in Egypte een onaantastbaar recht is, maar garandeert de vrijheid van samenkomst vervolgens enkel aan de „hemelse godsdiensten.” Daarmee worden de abrahamitische religies bedoeld: jodendom, christendom en islam. Het bahaïsme, dat in Egypte een behoorlijk aantal aanhangers telt, heeft daarmee bijvoorbeeld geen recht van bestaan.

De protestantse voorman Baiady betreurt dat. „Al geeft dit artikel ons onze rechten, het gaat ten koste van anderen”, stelt hij in Christianity Today.

Er zijn meer punten van zorg onder kritische Egyptenaren. Zo garandeert de grondwet de vrijheid van meningsuiting, maar perkt die in andere artikelen weer in door bijvoorbeeld het beledigen van „alle religieuze boodschappers en profeten” (artikel 44) strafbaar te stellen. Een dergelijk artikel zou de weg openen naar willekeur.

Het ziet er intussen niet naar uit dat Egypte de grondwet bij het referendum van 15 december zal afwijzen. Voor veel Egyptenaren geldt een neestem als een stem tegen stabiliteit en de islam. Bovendien zou dat betekenen dat Morsi zijn superstatus behoudt. De conceptgrondwet geeft een belangrijke toezichthoudende rol aan het parlement en limiteert het aantal termijnen van de president.