Prof. Peter Baehr haast zich te zeggen dat hij „ook blij” is. Maar verder weet de emeritus hoogleraar mensenrechten aan de universiteiten in Leiden en Utrecht toch niet wat hij ermee moet. „Wat heeft Nederland eraan dat iemand van ons daar zit? Worden Nederlandse belangen daarmee gediend? Waarschijnlijk niet. Maar maakt het dan iets uit?”

Baehr vindt het „prima” dat De Hoop Scheffer naar Brussel mag verhuizen. „Maar het is net als wanneer Nederlanders een internationale tenniswedstrijd winnen. Iedereen is dan blij, maar niemand weet waarmee.

Bovendien is de NAVO ook niet meer wat het was toen de Nederlanders Luns en Stikker secretaris-generaal waren. Toen was het een belangrijke alliantie. Nu komen er wel steeds lidstaten bij, maar de functie van de NAVO is niet meer duidelijk. Daarom rijst des te meer de vraag: Wat schieten we ermee op als een Nederlander dit werk doet?”

Baehr weet dat De Hoop Scheffer deze benoeming niet had gekregen als de Verenigde Staten er niet achter stonden. „Het geeft dus aan dat Nederland blijkbaar goed ligt in Washington. Dat was vroeger, in de tijd van Luns, ook altijd zo. Later is dat wat minder geworden, maar nu is de relatie blijkbaar weer goed. Zo’n benoeming maakt dat duidelijk. Maar of Nederland er minder op was geworden als de Canadees Manley hier was benoemd, weet ik niet.”

Natuurlijk „treurt” prof. Baehr er niet om dat momenteel vier Nederlanders dienen op in het oog lopende internationale posten. „De president van de Europese bank, Wim Duisenberg, heeft de belangrijkste post. Maar Duisenberg zit daar niet namens Nederland en moet heel goed uitkijken dat hij geen specifieke belangen behartigt. Als de Fransman Trichet hem straks opvolgt, verandert er voor ons helemaal niets.

Eurocommissaris Bolkestein zit wel namens de Nederlandse regering in Brussel. Hopelijk houdt hij het Nederlandse belang in de gaten, maar zijn taak is veel breder. In de functie van oud-premier Lubbers bij de VN-Vluchtelingenorganisatie maakt de nationaliteit zelfs helemaal niet uit.

De Hoop Scheffer moet straks bij de NAVO via de weg van consensus tot besluiten komen. In die positie is het zinloos om te proberen Nederlandse standpunten voorrang te geven. Net als Duisenberg moet hij zich juist hoeden voor de verdenking dat hij Nederland voortrekt. Het ligt daarom voor de hand dat hij Nederlandse belangen achterstelt. Ik val dus in herhaling als ik vraag hoe belangrijk het nu werkelijk is dat er Nederlanders op deze posten zitten.”

Baehr gelooft ook niet dat het veel effect heeft dat een geboren Ghanees als Kofi Annan leiding geeft aan de Verenigde Naties. „Hij zal wellicht makkelijker toegang hebben tot regeringen van Liberia en Kongo dan een Chinees of een Amerikaan. Maar op deze posten is de kwaliteit van de persoon doorslaggevend. Niet zijn nationaliteit.”

Maar als NAVO-topman kan De Hoop Scheffer toch zijn eigen accent zetten?

„Tot op zekere hoogte, ja. Maar is dat een persoonlijk accent of een Hollands accent? Verder is de ruimte beperkt. Vooral bij de NAVO moet je uitvoeren wat de lidstaten willen.”

Het valt Baehr op dat in internationaal verband de waarde van voorzitterschappen sterk wordt benadrukt. „Nederland is dit jaar voorzitter van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE). De Hoop Scheffer, die hier leiding aan geeft, zal er zeker in zijn geslaagd de nadruk te leggen op punten die Nederland belangrijk vindt, maar stel je er maar niet te veel van voor. Hetzelfde geldt voor de voorzitterschappen van de Europese Unie en de Raad van Europa die er aankomen. Achteraf blijkt meestal dat er weinig is bereikt.”

Is het niet vooral ook een nationale inspanning, waarbij de persoon ondergeschikt is?
„Nou ja, Lubbers wordt het wel en Pronk niet. De ene Nederlander is dus toch de andere niet. De Hoop Scheffer moest ook eerst examen gaan doen in Washington. Hij slaagde er wel voor, maar Lubbers enkele jaren geleden niet.

Verder vraag ik me af of dit nu zo’n nationale inspanning is die afstraalt op Nederland. Is de euro vanwege Duisenberg meer van Nederland en straks meer van Frankrijk? Dat is toch allemaal speculatie.”

Dan blijft alleen over dat het contact tussen de NAVO-top en de Nederlandse regering straks in elk geval gemakkelijker verloopt.

„Dat is zeker waar. Het belang van de moedertaal moet ook in de diplomatieke wereld niet worden onderschat. Nederlanders hebben zo dus een gemakkelijker toegang. Tegelijk moet De Hoop Scheffer ervoor uitkijken dat hij de schijn op zich laadt om voor Nederlanders veel toegankelijker te zijn dan voor anderen. Het ”onderonsgevoel” kan gemakkelijk contraproductief werken. En daarom is het veilig om te zeggen dat het feit dat Nederland de NAVO-topman levert, ons waarschijnlijk niets oplevert.”