„Het regime-Mubarak deed onbeschaamd mee aan de belegering van de Gazastrook door Israël en het onder druk zetten van Hamas”, zegt Tarek Fahmi, Israëlexpert bij het Nationaal Centrum voor Midden-Oostenstudies in Caïro. „De nieuwe leiders hebben bewust geprobeerd de belegering op te heffen.”

President Morsi is de eerste democratisch gekozen president van Egypte. Hij komt van de moslimbroederschap, waaruit ook de Palestijnse Hamas (in Gaza sinds 2007 aan de macht) voortkomt. Tijdens het geweld in de Gazastrook zei Morsi dat Egypte Gaza niet „alleen” zou laten tegenover de „schaamteloze agressie” van Israël.

Op de eerste dag van de Israëlische aanval op Gaza trok Caïro zijn ambassadeur uit Israël al terug. Morsi drong toen aan op spoedbijeenkomsten van de VN-Veiligheidsraad en de Arabische Liga. Twee dagen later bracht premier Hisham Kandil een kort solidariteitsbezoek aan Gaza. Egypte opende ook de grens bij Rafah, de enige verbinding van Gaza met de buitenwereld. Mensen en goederen, inclusief medicijnen, kunnen nu de Gazastrook in, en gewonde Palestijnen kunnen eruit.

Volgens Fahmi handelt Morsi in lijn met de visie van de moslimbroeders, namelijk dat „Egypte direct het Palestijnse volk moet steunen tegen de bezetting door Israël.”

Tijdens de vorige operatie van Israël op Gaza, in 2008-2009, hield toenmalig president Mubarak de grens dicht, ook al vielen er 1400 doden en duizenden gewonden. „Hij maakte de zionistische blokkade compleet, 
in de hoop Hamas te vernietigen”, aldus Magdi Hussein, voormalig hoofd van de Egyptische Arbeiderspartij, een partij die tegen het islamisme aanleunt.

Volgens Fahmi delen de moslimbroederschap en Hamas de „strategie van gewapend verzet. Het regime van Mubarak steunde juist Fatah, Hamas’ bittere 
rivaal op de Westelijke Jordaanoever die vruchteloze vredesgesprekken met Israël wil voeren.”

Farao

Enerzijds komt Morsi dus tegemoet aan de wensen van de bevolking, die behoorlijk kritisch is over Israël. Anderzijds speelt hij hoog spel door zichzelf via een presidentieel decreet bijna absolute macht toe te kennen.

De recente protesten op het Tahrirplein brengen de revolutie die begin vorig jaar Mubarak ten val bracht in herinnering. Alleen staat nu op de spandoeken te lezen dat huidig president Morsi zich de nieuwe farao waant.

Toen Mohammed Morsi in juni werd beëdigd als president, heerste er bezorgdheid over het feit dat de eerste democratisch verkozen president in de Egyptische geschiedenis ondergeschikt zou zijn aan de militaire raad die het voor het zeggen had sinds de val van dictator Mubarak.

In augustus kwam de president echter met een decreet dat hem de exclusieve controle over de regering gaf. Die macht werd donderdag verder uitgebreid met wetsaanpassingen die ervoor zorgen dat zijn beslissingen niet kunnen worden aangevochten.

„Je moet terug naar de tijd van de farao’s dat een Egyptische leider nog zo veel macht kon vergaren”, zegt activist Ahmed Hamid tijdens de protesten op het Tahrirplein. „Zelfs Mubarak heeft nooit zo ver durven gaan en iedereen weet hoe het hem verging.”

Mursi’s beslissing om zijn bevoegdheden uit te breiden ontketende een politieke storm en legde diepe kloven bloot tussen zijn aanhangers (de moslimbroederschap en andere conservatieve islamitische groeperingen), en de liberale en seculiere Egyptenaren, zijn voornaamste tegenstanders.

Mursi’s decreet telt zeven artikelen waarin hij onder meer vastlegt dat de nieuwe grondwet in wording door geen enkele rechtbank kan worden aangevochten, noch dat de instanties die de nieuwe grondwet opstellen, ontbonden kunnen worden. Deze zet lijkt vooruit te lopen op de mogelijkheid dat sommige zaken ongrondwettelijk kunnen worden bevonden. Dat aanvechten, zal dan niet meer mogelijk zijn.

De actievoerders die het regime van Mubarak ten val brachten, zijn ongerust over de clausule in het decreet die stelt dat de beslissingen van de president door geen enkele autoriteit kunnen worden teruggedraaid.

„Dat decreet maakt presidentiële beslissingen definitief en onttrekt deze aan de beoordeling van justitie. Dit is een terugkeer naar de stijl van Mubarak, zonder de cosmetische laagje van wettigheid dat het vorige regime nog aanbracht over haar autoritaire optreden”, aldus journalist Hesham Sallam in een opiniestuk.