In een experiment dat twee jaar heeft geduurd, hebben de dierengedragsdeskundigen Sarah Brosnan en Frans de Waal bruine kapucijnapen geleerd fiches te accepteren als beloning en die te ruilen voor voedsel. De aapjes wisselden hun fiches altijd graag voor komkommer, totdat ze zagen dat de onderzoekers een van hun maten er een veel begeerlijker druif voor gaven. Ze weigerden daarna hun fiches in te wisselen of ruilden die nog wel voor komkommer, maar weigerden daarvan te eten. Als een aap het fruit ook nog eens had gekregen zonder er iets voor te hebben gedaan, ontstaken zijn soortgenoten vaak in woede.

„Kapucijnapen lijken net als mensen beloning relatief te beoordelen. Ze vergelijken hun eigen beloning met wat er te verdienen valt en hun eigen inspanningen met die van anderen. Ze reageren afwijzend op beloningen die ze eerder acceptabel vonden als een partner een betere deal sluit”, schrijven Brosnan en De Waal. Het genoegen van beloning en de boosheid over oneerlijke behandeling zijn bekende factoren achter de menselijke sociale hiërarchie en samenwerking.

Een onderzoeker van kapucijnapen aan de universiteit van New York die niet bij het project betrokken was, werpt tegen dat het gedrag van de apen mogelijk is aangeleerd in gevangenschap. Brosnan verdedigt zich door te stellen dat aangeleerd gedrag pas totstandkomt als een individu wordt beloond voor een bepaald gedrag. „In ons onderzoek kreeg het individu daarentegen juist geen beloning voor het vertonen van een bepaald gedrag, in dit geval het weigeren van de ruil”, aldus Brosnan.