De commotie over het betrekken van Duitsers bij het herdenken van de oorlog keert inmiddels vrijwel jaarlijks terug. Afgelopen voorjaar blokkeerde een rechter –op verzoek van Federatief Joods Nederland (FJN)– het plan van het Achterhoekse Vorden om tijdens de dodenherdenking ook stil te staan bij de tien Duitse militairen die daar begraven liggen. En als Vorden dat volgend jaar opnieuw probeert, stapt FJN weer naar de rechter.

Het besluit om dit jaar tijdens de Nationale Dodenherdenking op de Dam in Amsterdam een gedicht voor te dragen ter herinnering aan een Waffen-SS’er werd na protesten teruggedraaid. In 2010 ontstond discussie over de vraag of de Duitse ambassadeur moest worden uitgenodigd bij de herdenking van 65 jaar Bevrijding. Soms zijn Duitsers aanwezig bij herdenkingen, maar zonder kransen te leggen of toespraken te houden.

Culemborg kreeg vorig jaar kritiek toen het de zoon van voormalige NBS-voorman Rost van Tonningen tijdens de dodenherdenking liet spreken. Ook al heeft hij zich van het gedachtegoed van zijn ouders gedistantieerd, alleen al zijn aanwezigheid kon pijnlijk zijn voor nabestaanden van slachtoffers.

En dan nu Geffen. In juli vorig jaar werd de bronzen vogel van het gedenkteken gestolen. De gemeente Maasdonk heeft een nieuw monument laten maken, dat zaterdag wordt onthuld. Het moet volgens de gemeente een weergave zijn „van de pijn die door allen is gedragen.”

Op het monument zijn zeventien Nederlandse, veertien Britse en zestien Duitse oorlogsslachtoffers vermeld. Zeven Britten kwamen om toen hun vliegtuig in 1942 neerstortte. De meeste doden vielen rond de Bevrijding in oktober 1944.

Dat ook de Duitse slachtoffers vermeld zijn, is volgens Federatief Joods Nederland „uiterst kwetsend voor levenden en doden.” De organisatie, die gerechtelijke stappen niet uitsluit, ging vandaag samen met het Centraal Joods Overleg (CJO) met het college van Maasdonk in gesprek.

De gemeente zegt vooruit te willen kijken. „Samen willen we werken aan een wereld waarin ”verzoening” centraal staat.” Volgens wethouder Van de Ven hebben alle nabestaanden ingestemd met de vermelding van de namen op het monument. Hij verwijst naar Schiermonnikoog, waar op 4 mei al jaren Duitse soldaten worden herdacht, waarbij het Duitse volkslied wordt gespeeld.

Inmiddels heeft familie van op het monument vermelde Joodse slachtoffers bezwaar aangetekend tegen het vermelden van hun naam samen met die van Duitse militairen.

Het Centrum Informatie en Documentatie Israel (CIDI) riep Maasdonk gisteren ertoe op de onthulling uit te stellen. Volgens voorzitter Hoes zorgt het besluit van de Limburgse gemeente „voor een gevaarlijk precedent voor de toekomst: 
het gevaar van geschied­vervalsing en vervaging van de grenzen tussen slachtoffers en daders. De namen van onder anderen weggevoerde Joodse burgers van dit dorp worden nu in één adem genoemd met de Duitse agressors. Vraag is of het herdenken op 4 mei nu ook op deze plek gaat gebeuren. Dat terwijl de landelijke richtlijn is dat op deze dag alleen Nederlanders die zijn gevallen, worden herdacht.”

„Het bij elkaar brengen van de daders van de gruwelen van de Tweede Wereldoorlog en de slachtoffers daarvan doet groot onrecht aan degenen die slachtoffer waren van een moordzuchtig regime en hen die het kwaad bestreden”, stelt ook het CJO. Het spreekt over „een verminking van de waarheid en een bezoedeling van de nagedachtenis.”

www.digibron.nl/duitsersherdenking