Laten we niet menen dat de problemen voorbij zijn, benadrukt EU-president Herman Van Rompuy. Hij waarschuwde begin deze week dat de regeringsleiders niet achterover mogen leunen. Hij vreest dat het „gevoel van urgentie” wegebt, terwijl er nog veel werk te doen valt.

Op 8 oktober vergaderen de Europese ministers van Financiën. De bedoeling is dat zij dan beschikken over het rapport van de zogenoemde trojka over Griekenland. Vertegenwoordigers van de Europese Commissie, de Europese Centrale Bank (ECB) en het Internationaal Monetair Fonds (IMF) zijn de laatste weken druk bezig met hun inspectie van de vorderingen daar met de sanering van economie en overheidshuishouding. Op basis van hun bevindingen dienen de ministers knopen door te hakken over het uitbetalen van verdere steun en over de daaraan verbonden voorwaarden.

Athene heeft tot dusver twee leningen, van 110 en 130 miljard euro, toegezegd gekregen. Er circuleren geruchten dat het daarbovenop 30 tot 40 miljard extra nodig heeft. De economie krimpt harder dan gedacht, bij de uitvoering van het bezuinigingsprogramma zijn achterstanden ontstaan en de regering van premier Samaras vraagt twee jaar uitstel voor het realiseren van de begrotingsdoelen, om de lasten voor burgers enigszins draaglijk te doen zijn. Ondanks een pakket aanvullende maatregelen zal er waarschijnlijk meer geld naar de noodlijdende natie moeten.

Dat wordt een lastig verhaal. De noordelijke europartners, met Duitsland voorop, zullen daar weinig zin in hebben. Maar houden zij de hand op de knip, dan nemen zij een fors risico. Dan glijden de Grieken af naar een faillissement en een vertrek uit de muntunie. De gevolgen daarvan, onder andere voor de toch al haperende economische groei, zijn mogelijk enorm.

Ondertussen baart ook de situatie in Spanje grote zorgen. De recessie duurt voort. De werkloosheid is gestegen tot een kwart van de beroepsbevolking. Van de jongeren zit de helft zonder baan. Huizenprijzen dalen nog steeds en de bankensector staat er niet best voor.

In de voorbije periode is de rente op Spaanse staatsobligaties gezakt. Dat gebeurde nadat de ECB van president Draghi had aangekondigd onbeperkt kortlopend overheidspapier van probleemlanden te zullen gaan opkopen. Frankfurt doet dat echter alleen als de betrokken regering vraagt om hulp uit het Europese noodfonds. Aan de toekenning daarvan kunnen immers strenge condities worden gekoppeld ten aanzien van bezuinigingen en hervormingen.

Premier Rajoy houdt de boot zo lang mogelijk af. Waarschijnlijk presenteert hij deze week nadere ombuigingsvoorstellen, onder meer op het terrein van de pensioenen. Maar een beroep op steun blijft uit. Madrid voelt er niets voor om straks, net als Griekenland, onder curatele geplaatst te zijn, met nog zwaardere ingrepen voor de bevolking. Handhaaft Rajoy zijn verzet tegen een beroep op het ESM, dan zal de rente ongetwijfeld weer fors stijgen.

De politici praten de komende maanden ook over de langere termijn, over plannen van Van Rompuy en voorzitter Barroso van de Europese Commissie voor verdere eenwording, die bedoeld zijn om in de toekomst ontsporingen van tekorten en schulden te voorkomen. En niet te vergeten over de vorming van een bankenunie.

Al met al ligt er genoeg stof voor oplopende spanningen, aan het politieke front en ook op de markten.