Opnieuw „zinloze” verkiezingen Minsk
MINSK – De Wit-Russen mogen zondag naar de stembus voor een verkiezing die vooraf door velen al als „zinloos” is bestempeld. Het Lagerhuis van 110 leden kent geen oppositie en dat zal na zondag niet anders zijn.
Het parlement in Wit-Rusland is er vooral om de wetten van president Aleksandr Loekasjenko af te stempelen. Hij is een socialist van de oude stempel, voor wie de Sovjet-Unie best nog een poosje had mogen blijven bestaan.
Internationaal staat Loekasjenko er met zijn regering bijzonder slecht op. In vrijwel alle artikelen in buitenlandse kranten en bladen keert de uitdrukking van de Amerikaanse oud-president George W. Bush terug, die de Wit-Rus „de laatste dictator van Europa” noemde.
Vrijwel alle verkiezingen in Wit-Rusland worden gevolgd door internationale verontwaardiging over twee zaken: vrij openlijke fraude en de mishandeling van oppositieleden.
Dat er fraude in het spel is, lijkt vrij duidelijk. Loekasjenko en zijn partijen winnen vrijwel steeds met ten minste 80 procent van de stemmen. Je zou zeggen dat in een land waar zo veel geheime politie nodig is om de zaak draaiend te houden, de oppositie groter is.
Om je in Wit-Rusland openlijk tot de oppositie te bekennen, kost moed. Rond verkiezingen worden campagnebijeenkomsten door de politie verboden. Kandidaten belanden regelmatig in de cel en volgelingen worden in elkaar geslagen. Als media al te openlijke kritiek op de president hebben, schrikt de regering niet terug voor een tijdelijk verschijningsverbod. Internationale waarnemers stellen daarom steevast een sfeer van intimidatie vast rond verkiezingen.
Ook de bureaucratie helpt om de tegenspraak klein te houden. De christendemocratische BCD bijvoorbeeld heeft al diverse keren geprobeerd een officieel oprichtingscongres te houden, maar dat wordt telkens door de regering ongeldig verklaard. Daardoor blijft de partij een groep mensen rond christelijke beginselen, maar zijn echte activiteiten onmogelijk omdat de groep niet is geregistreerd.
Deze week maakten de twee belangrijkste oppositiepartijen, de Verenigde Burgerpartij en het Wit-Russisch Nationaal Front, bekend zich uit de race terug te trekken en de stembusgang te boycotten. De leider van een van de partijen adviseerde de bevolking zondag „te gaan vissen, de ouders te bezoeken, of iets anders doen, maar in elk geval niet deel te nemen aan een farce.”
Zonder deelname van andere partijen aan de verkiezingen eindigt de stemming opnieuw heel voorspelbaar in het voordeel van Loekasjenko. In het Lagerhuis zal dan werkelijk een debat over het regeringsbeleid volgen.
Zoals in veel voormalige communistische landen, maakt de oppositie in Wit-Rusland niet één vuist tegen de regering. Ondanks alle adviezen uit het buitenland blijft de oppositie hopeloos verdeeld.
Loekasjenko heeft deze week gezegd dat de oppositie wordt aangestuurd vanuit het Westen. In veel niet-westerse landen is dat een goede tactiek om het wantrouwen te voeden.
Internationaal is Wit-Rusland vrijwel volkomen geïsoleerd. De enige andere hoofdstad waarmee Minsk intensief zaken doet, is Moskou. Het is bekend dat de persoonlijke relatie tussen Loekasjenko en zijn Russische ambtgenoot Poetin slecht is, maar door de taal en cultuur is er een natuurlijke band.
Naar het Westen toe zit Wit-Rusland volledig op slot. De Europese Unie en de Verenigde Staten kennen onder meer reisverboden voor de meeste vertegenwoordigers van de regering. De sancties zijn inmiddels echter al zo scherp, dat die volgende week waarschijnlijk niet veel erger zullen worden. Dat geeft Loekasjenko de vrije hand om de stemming naar zijn hand te zetten.