Dr. A. J. Plaisier, scriba van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), stelt dat de teruggang van het CDA een dramatische ontwikkeling is. „Dit verlies wordt niet gecompenseerd door winst van CU 
of SGP, integendeel. Blijft er 
in een postchristelijke samen­leving hooguit ruimte voor getuigenispolitiek, die echter nauwelijks politieke macht zal hebben?”

Volgens de scriba maakt de uitslag duidelijk dat de kloof tussen wereld en Koninkrijk van God wat maten groter is dan de kerk soms heeft gemeend. „Wij moeten ons realiseren in een postchristelijke samenleving te leven. Daarbij is het zaak dat de kerk, hoe bescheiden ook, blijft spreken namens allen die geen stem hebben, ook als ze die nog wel hebben mogen uitbrengen. Oog voor degenen die de rekening van de crisis betalen, van de zieken tot de Grieken, is van belang.”

Ds. R. W. Mulder, scriba van de Hersteld Hervormde Kerk (HHK), is „gematigd dankbaar” voor de uitslag van de verkiezingen. „Voor de SGP-fractie ben ik blij dat zij er iemand bij krijgt. Verder ben ik verheugd dat de PvdA niet de grootste is geworden, maar de VVD.”

Het feit dat de christelijke politiek gemarginaliseerd is, betreurt hij. „Echter, getallen zijn betrekkelijk. Beter Gods gunst dan een groot aantal Kamerleden. Het loopt de Heere niet uit de hand, ook al kalven de christelijke partijen af.”

Synodepreses ds. P. Niemeijer van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKV), wenst niet namens de kerk of op persoonlijke titel te reageren op de verkiezingsuitslag. „Ik wil niet dat er onduidelijkheid ontstaat over de vraag namens wie ik spreek. Ook in het verleden heb ik mij niet als woordvoerder van de kerk uitgelaten over de verkiezingsuitslag.”

Ds. W. Smouter, lid van de commissie voor contact met de hoge overheid in de Nederlands Gereformeerde Kerken (NGK), vindt het „een verdrietige zaak dat het met de christelijke partijen is afgelopen als machts­factor. Juist in deze tijd waarin de sociaaldemocraten en de liberalen tot elkaar zijn veroordeeld, blijft het christelijk geluid van groot belang.”

Hij wil de uitslag echter niet duiden als een definitieve afkalving van de christelijke politiek. „Het CDA heeft veel aan geloofwaardigheid ingeboet na het onzalige avontuur met de PVV. Maar dat wil niet zeggen dat de Nederlander heeft afgerekend met het christelijk geloof.”

Voor prof. dr. T. M. Hofman, voorzitter van het deputaatschap contact met de overheid van de Christelijke Gereformeerde Kerken, is het duidelijk dat de samen­leving een signaal heeft afgegeven. „Er is een grote verschuiving gaande. Het gaat mij om het onderliggende, geestelijke sentiment: veel mensen willen zich in de politiek niet meer laten leiden door Bijbelse normen. Daarin speelt de ontkerkelijking een grote rol.”

Of deze trend door zal zetten, durft hij niet te zeggen. „We moeten ervoor oppassen te denken dat het maar één kant op kan gaan. Over vier jaar kan het politieke landschap er heel anders uitzien.”

Prof. Hofman wil ervoor waken te somberen over de toekomst van christenen in Nederland. „We moeten niet in aantallen denken. Laten we, juist nu, trouw blijven aan wat ons is toevertrouwd. In een samen­leving die niet naar Gods Woord vraagt, maar dat wel heel hard nodig heeft.”

Ds. W. Silfhout, voorzitter van het deputaatschap kerk en overheid van de Gereformeerde Gemeenten, is blij met de derde zetel voor de SGP. „Hierdoor wordt het reformatorisch geluid in de Tweede Kamer versterkt.”

Het feit dat de christelijke politiek in zijn geheel verder is afgekalfd, geeft te denken, vindt ds. Silfhout. „De secularisatie slaat door. Het hangt gelukkig niet altijd af van het getal van de christelijke Kamer­leden. Het gaat om een helder geluid dat er in het onderhouden van Gods geboden grote loon ligt. De invloed van een kleine partij kan groot zijn. Dat hebben 
we gezien in de afgelopen periode.”

„Verwonderlijk en verblijdend”, zo noemt ouderling W. Kolijn, voorzitter van het deputaatschap bij de hoge overheid van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland, het feit dat de SGP er een derde zetel bij heeft. Het algehele beeld van de christelijke politiek is echter zorgwekkend, stelt Kolijn, oud-voorzitter van de SGP. „Honderdduizenden stemmers hebben niks met het christelijk geloof. Het secularisatieproces is nu echt in een stroomversnelling gekomen.”

Volgens Kolijn hangen er donkere wolken boven christelijk Nederland. „Op onder andere ethisch gebied zullen plannen die in de koelkast zijn blijven liggen vanwege de gedoogrol van de SGP, in snel tempo worden door­gevoerd.”

Volgens ds. J. C. Wessels, directeur van de Evangelische Alliantie, laat de verkiezingsuitslag zien dat het proces van de secularisatie, dat allang zichtbaar was in de kerken en in de kerk­verlating, zich nu ook politiek vertaalt. „Tegelijkertijd maakt dat de urgentie nog groter om als christenen en kerken in Nederland na te denken 
over de vraag hoe wij levende getuigen van Jezus Christus kunnen zijn en het Evangelie handen en voeten kunnen geven in die geseculariseerde samenle-ving.”

Voor christelijke politici en partijen komt het er nog meer op aan om samen te werken en duidelijk te zijn, stelt ds. Wessels. „We hebben zo’n geweldig mooi verhaal. We moeten uitzoeken hoe we dat –ook in de oppositiebankjes– weer tot zijn recht kunnen laten komen.”

De verkiezingsuitslag kun je als een oordeel over de christelijke partijen zien, zegt ds. A. Kort, predikant van de Oud Gereformeerde Gemeenten in Neder­land. „Nederland heeft God verlaten en de kerk heeft haar wereldgelijkvormigheid vergroot.”

Christelijke principes zullen verder worden ondermijnd, verwacht ds. Kort. „We moeten vrezen voor het voortbestaan van onze scholen. Het gevaar komt echter niet alleen van buitenaf, van PvdA en VVD, maar ook van binnenuit. Weten we nog waar we voor staan?”

Toch wil hij niet pessimistisch zijn. „God bewaart Zijn Kerk. In de verkiezingsuitslag klinkt voor mij advent door: de Heere zal spoedig wederkomen.”