De volksraadpleging wordt in twee delen gehouden. Zondag komt eerst de vraag aan bod of de inwoners de huidige politieke status van hun eiland willen veranderen. Als een meerderheid ja zegt, komen op 6 november, de dag van de Amerikaanse presidentsverkiezingen, de andere drie opties aan bod.

De bijna 4 miljoen inwoners van de voormalige Spaanse kolonie zijn nu Amerikaanse staatsburgers. Hun brieven gaan via de Amerikaanse post, federale processen worden in Amerikaanse rechtbanken gevoerd, zij doen dienst in het Amerikaanse leger en zij kunnen de 50 staten zonder een visum bezoeken of er gaan wonen.

Maar terwijl zij de regering van het eiland kiezen, kunnen zij geen leden van de Amerikaanse Senaat kiezen en hebben hun vertegenwoordigers in het Huis van Afgevaardigden alleen zitting in commissies. De Puertoricanen vaardigen gedelegeerden af naar presidentiële conventies maar die kunnen geen stem uitbrengen.

Bij soortgelijke volksraadplegingen in 1998, 1993 en 1967 bleek een meerderheid voorstander van de huidige situatie en een grote minderheid voor volledige integratie in de VS. Slechts een kleine minderheid van de Puertoricanen stemde toen voor onafhankelijkheid.

De huidige gouverneur van Puerto Rico, de Republikein Luis Fortuno, is een verklaard voorstander van toetreding tot de VS. In juni opperde hij om het Engels naast het Spaans verplicht te stellen op het eiland. Dit tot afgrijzen van tegenstanders, die erop wijzen dat het eiland in zijn wortels ‘Hispanic’ is. De kleine minderheid die voor onafhankelijkheid is vindt de huidige status een relikwie van het koloniale verleden.

Het referendum is overigens niet bindend, want uiteindelijk beslist het Amerikaanse Congres over de toekomst van het eiland. Het is zeer de vraag of een verzoek om de 51e staat te worden zou worden gehonoreerd. Het eiland is een stuk armer dan de armste zuidelijke staten van de VS en het zou betekenen dat er miljarden dollars belastinggeld naar Puerto Rico zouden gaan.