Franco, die Spanje van 1939 tot 1975 met harde hand regeerde, liet het monument door tienduizenden politieke gevangenen uit de bergen van de Valle de los Caídos bij Madrid houwen. Een commissie die de kwestie in opdracht van de vorige socialistische regering onderzocht, beval in 2011 aan het stoffelijk overschot van Franco uit het monument weg te halen en er een museum en herdenkingsplaats voor alle slachtoffers van burgeroorlog (1936-1939) en dictatuur van te maken.

De nieuwe conservatieve regering van Mariano Rajoy, die in december aantrad als premier, legde het advies echter naast zich neer. Op 1 juni werd een deel van het bouwvallige monument weer voor publiek geopend. Volgens de linkse krant El Periódico de Catalunya hoopt de regering op jaarlijkse inkomsten van 1,5 miljoen euro, door verkoop van entreekaartjes, souvenirs en versnaperingen.

Tijdens de Francodictatuur werden politieke tegenstanders op grote schaal vermoord, gemarteld en in kampen opgesloten. Franco had alle macht in handen en regeerde zonder grondwet. De dictatuur werd gesteund door het leger, de Rooms-Katholieke Kerk, de grootgrondbezitters en de banken. De Verenigde Staten gaven financiële steun aan Franco, sloten in 1953 een vriendschapsverdrag en richtten militaire bases in op Spaans grondgebied.