Onderhuidse spanning in Jordanië
AMMAN – Terwijl westerse politici zich in toenemende mate zorgen maken over de grensoverschrijdende effecten van de Syrische crisis voor de buurlanden Libanon en Irak, is er opvallend weinig aandacht voor het koninkrijk Jordanië, dat op zijn eigen manier met dezelfde problematiek worstelt.
Jordanië verkeert in de hoogste staat van alertheid. Er lijkt sprake van een wisselwerking en beïnvloeding tussen enerzijds een externe dreiging en anderzijds de binnenlandse onrust die het land reeds zeventien maanden in zijn greep houdt.
Ook in Jordanië ontstond een protestbeweging die politieke hervormingen en minder corruptie eiste. Sindsdien zijn er al vier verschillende regeringen in het koninkrijk aangetreden. Geleid door telkens nieuwe premiers, die allen bij hun aantreden plechtig beloofden het politieke hervormingsproces in het land krachtig ter hand te zullen nemen.
Onder grote delen van de Jordaanse bevolking lijkt er echter een soort apathie te zijn ontstaan, omdat men het vertrouwen in de politiek is kwijtgeraakt.
De Jordaanse vorst Abdullah kondigde aan dat er nog voor het einde van het jaar parlementsverkiezingen zullen worden gehouden, maar de oppositie eiste eerst een nieuwe kieswet. Deze werd enkele weken geleden in het Jordaanse parlement besproken en aangenomen. De beelden van deze parlementszitting waren echter veelzeggend. Sommige parlementariërs kondigden aan hun ontslag te zullen indienen indien de nieuwe kieswet werd aangenomen, terwijl anderen met elkaar op de vuist gingen. Desondanks werd de kieswet aangenomen, waarna de Jordaanse moslimbroeders donderdag aankondigden de verkiezingen te zullen boycotten.
In tegenstelling tot vele andere Arabische landen maken in Jordanië de moslimbroeders sinds decennia deel uit van het politieke proces. Ze hebben zich georganiseerd in het Islamitisch Actiefront. Een boycot door de moslimbroeders van de stembusgang zal ongetwijfeld de legitimiteit van deze verkiezingen ondermijnen.
Het centrum van Amman wordt door de Jordaniërs downtown genoemd. Vrijdag werden hier na het vrijdaggebed door de moslimbroeders demonstraties gehouden. Tijdens deze betogingen klonk vooral de leus dat „er meer macht van de koning aan het volk moet worden overgedragen.”
Tot enkele jaren geleden was in Jordanië iedere kritiek op de monarchie taboe. De impliciete kritiek van de moslimbroeders vrijdag onderstreept dat er in Jordanië veel meer op het spel staat dan louter politieke hervormingen.
De Arabische onrust die in december 2010 in Tunesië losbarstte, leek aanvankelijk uitsluitend Arabische republieken te treffen en voorbij te gaan aan de Arabische monarchieën. Een aantal analisten vreest echter dat een eventuele val van het regime in Damascus wel eens het einde zou kunnen inluiden van de Jordaanse monarchie. Vandaar dat vooral de monarchieën in de golfstaten er veel aan gelegen is dit scenario te voorkomen.
Het officiële aantal Syrische vluchtelingen in Jordanië wordt op 150.000 geschat. Het werkelijke aantal is, net als eerder dat van Iraakse vluchtelingen, volgens vele Jordaniërs vele malen groter.
Net als de Libanese regering proberen ook de Jordaanse autoriteiten de Syrische crisis buiten hun landsgrenzen te houden. Er is veel media-aandacht geweest voor de Turkse militaire troepenopbouw aan de noordelijke Turks-Syrische grens. Verschillende bronnen bevestigen echter dat Saudi-Arabië een leger heeft samengetrokken aan de Jordaans-Saudische grens.
Het zou gaan om twee troepenmachten van speciale eenheden. De eerste eenheid zou op toestemming van Amman wachten om via Jordaans grondgebied door te kunnen stoten naar het zuiden van Syrië, om hier rond de stad Daraa een veiligheidszone in te stellen. De tweede speciale eenheid zou tot taak hebben in een crisissituatie de Jordaanse koning te beschermen.
In deze sfeer van oplopende regionale spanningen en vluchtelingenstromen probeert Jordanië binnenlandse politieke hervormingen door te voeren. Het ergste probleem lijkt de aanhoudende economische crisis, die steeds meer Jordaniërs raakt.