Amsterdam, de Javastraat. Hartje Indische buurt. Tientallen culturen op een kluitje. Nummer 116 huisvest Eetlokaal LT. Binnen langgerekte tafels met bloemen en kaarsjes. Vandaag serveren Serdal (24) en Raymill (19), twee dove jongemannen, de maaltijd. Op het menu pasta met andijvie, spekjes en, voor de liefhebber, tomatensaus. Bereid door kok Coen.

Serdal werkte in de metaal­bewerking, Raymill bij Gamma. Beiden werden ontslagen en zaten vanaf dat moment thuis. Niks te doen. Door hun doofheid én verstandelijke beperking komen ze moeilijk aan een baan. Totdat ze hoorden van Eetlokaal LT. Precies iets voor hen. „Nooit saai hier, altijd leuk”, zegt Raymill. „Leren van collega’s”, dat wil Serdal graag. De jongemannen genieten zichtbaar van hun job.

Om zes uur zit Eetlokaal LT met 35 gasten na­genoeg vol. Aan de tafel bij het raam een bont gezelschap. Fred, net gepensioneerd als account­manager, thuis druk met een antiekhandel in porselein en „nog steeds lezer van De Waarheidsvriend”, voert een geanimeerd gesprek met overbuurman Arpad. „Arpad? Dat is gewoon Willem, maar dan in het Hongaars. M’n moeder was luthers, m’n vader communist. Hij is met de mond getrouwd in de RK-Kerk.”

De mannen krijgen het over „zware” kringen. „Weet jij wat dat is: bevindelijk?” wil Fred weten. Arpad: „Nou, ik denk dat ik daar iets anders onder versta dan jij.” Fred: „Maar jij hebt toch niets met religie?” Arpad: „Nou en of. Toen ik als kind in het burgerweeshuis zat, moest ik elke zondagmorgen verplicht naar de Westerkerk. ’t Was voor mij nooit een straf. Ik zat op het orgel bij Simon C. Jansen. Hij stimuleerde mij lid te worden van het kerkkoor. ’k Heb er nog spijt van dat ik het niet gedaan heb.”

Het gesprek komt op een bekende predikant van de Gereformeerde Gemeenten, ds. W. C. Lamain. Fred: „Een kleindochter van hem is predikante in Amster­dam en gaat hiernaast, in de Elthethokerk, wel eens voor. Ze is getrouwd met een Joodse meneer.” Arpad wijst naar de passerende serveerster: „Zij is een kleindochter van Algra, de Friese historicus. Ja, er loopt hier van alles rond.”

Aan de hoek van de tafel luistert Ans mee. Ze is vanmorgen al om zeven uur begonnen. Bij het Leger des Heils. „Broodjes maken, koffie en thee rondbrengen. En dat voor een vrouw van 78. Ik ben van 1933. Reken maar uit.” Ze lacht. Ans is fan van Elvis Presley. De popster staat op haar T-shirt. Zachtjes zingt ze een van zijn liedjes. „Ze is vroeger apostolisch geweest”, weet Fred.

Varkensneus

Eetlokaal LT? „Een uniek initiatief”, reageert projectleider Saffier Bakker. „Er is alleen in Parijs iets wat erop lijkt.” Ze pakt de menukaart. „Gebaren zijn hier de voertaal. Bij alle gerechten staan plaatjes. Wil je brie met salami, dan maak je met je hand het gebaar van een varkensneus.” Ze wijst naar de muur. „Daar staat het complete alfabet in gebarentaal.” ’t Is even wennen, geeft ze toe. „Maar het verrast ons hoe snel de meeste gasten het communi­ceren in gebaren onder de knie hebben.”

Zes cliënten werken er bij Eetlokaal LT: vier mannen, twee vrouwen. Bakker: „Ze worden geselecteerd door Philadelphia Zorg. Naast hun auditieve beperking hebben ze nog een bijkomend probleem. Ze zijn bijvoorbeeld verstandelijk gehandicapt, hebben een vorm van autisme, tobben met een psychiatrische aandoening of vertonen een algehele ontwikkelingsachterstand. Communicatie is dé grote uitdaging voor deze mensen. Eetlokaal LT biedt hun een leer-werkplek om ervaring op te doen in de horeca. Met communiceren én basale zaken zoals op tijd op je werk verschijnen en afspraken nakomen.”

Cliënten worden alleen toegelaten als ze een indicatie voor dagbesteding hebben. „Vervolgens kunnen wij vanuit AWBZ-inkomsten hun opleiding betalen.” Het doel van Eetlokaal LT is tweezijdig, zegt Bakker. „Onze cliënten in aanraking brengen met de samenleving en andersom. We proberen het beste uit onze medewerkers te halen. Laagdrempelig, zonder vooroordeel. We laten hen ont­dekkend leren.”

Eetlokaal LT richt zich op de buurt. Bakker: „Er wonen hier veel mensen met een laag inkomen, maar er komen ook steeds meer hoog opgeleiden bij. Beide groepen moeten aan hun trekken komen. Op de menukaart staat een wit bolletje met hagelslag, maar ook een runderbiefstuk. En alles voor een betaalbare prijs. De buurtmaaltijd die we elke maandagavond serveren, kost 5 euro. Daarvoor krijgen de mensen een hoofdgerecht, een nagerecht en koffie of thee. En geen kleine hoeveelheden op je bord, maar net zo veel als je thuis zou opscheppen.”

Structuur

Op dit moment is Eetlokaal LT drie dagen per week –op woensdag, donderdag en vrijdag– open van ’s ochtends tien tot ’s avonds acht. Op maandagavond om zes uur is er de buurtmaaltijd, met elke week een ander menu. Bakker: „We willen graag naar de situatie toe dat we zes dagen per week, van maandag tot en met zaterdag, open zijn. Ook willen we het aantal cliënten uitbreiden naar twaalf. We hebben dat nodig om financieel gezond te draaien. Het project hoeft niet winstgevend te zijn, maar over één jaar moeten we wel onszelf kunnen bedruipen.”

Bakker gelooft in Eetlokaal LT. „Als onze cliënten van school komen en thuis gaan zitten, missen ze de aansluiting met de gewone arbeidsmarkt. Ze hebben structuur nodig. Die bieden wij. Eén cliënt was hier begonnen, maar haakte door omstandigheden in zijn thuissituatie af. Toch is hij weer teruggekomen. Daar word ik heel blij van.”

Henk, stevig postuur, heeft z’n pasta op en komt erbij staan. Vroeger was hij journalist. Bij de Apeldoornse Courant. „Maar ik heb een hersenbloeding gehad.” Hij wijst naar buiten. „Zie je die Mercedes daar? Die is van mij.” Het voertuig blijkt een scoot­mobiel. „Maar trekken dat-ie doet!”

Elthetokerk Amsterdam start bijzonder eethuis

De Elthetokerk (Eltheto is Grieks voor: Uw koninkrijk kome) aan de Javastraat in Amsterdam is onderdeel van de PKN in de hoofdstad en vormt samen met de Muiderkerk de gemeente Amsterdam-Oost. Het kerkgebouw ligt midden in de Indische buurt, een multi­culturele wijk bij uitstek. De afgelopen jaren heeft de kerkelijke gemeente zich bezonnen op haar plaats en taak in dit deel van Amsterdam. Dat heeft geleid tot een aantal nieuwe activiteiten, zoals een dagelijks avondgebed, een leefgemeenschap van vrijwilligers die boven de kerk wonen en zich in de buurt ver­dienstelijk maken, een spelinloop voor kinderen van 0 tot 4, en Eetlokaal LT, waar doven en slechthorenden worden opgeleid voor een baan in de horeca.

Arjen de Vries, voorzitter van de kernraad van de Elthetokerk, spreekt van een nieuwe manier van kerk-zijn. „We proberen als gemeente op allerlei manieren duidelijk te maken dat we christenen zijn en dat Jezus Christus belangrijk is, zonder te ver­vallen in dogma’s. We zijn laagdrempelig, iedereen is welkom. Bij zo’n visie past ook een restaurant zoals Eetlokaal LT, waar we drie maanden geleden mee begonnen zijn. Theologisch noemen we onszelf vrolijk orthodox.”

„We gaan met het Evangelie grenzen over”, zegt 
ds. Marleen Blootens, predikante van de Elthetokerk. „We proberen de boodschap van de Bijbel handen en voeten te geven door er te zijn voor de mensen in de buurt. Door bewust het contact tussen kerk en wereld tot stand te brengen.”

Het naast de kerk gelegen restaurant Eetlokaal LT ziet ds. Blootens niet als een vorm van evangelisatie, hoewel de buurtmaaltijden worden begonnen met stilte en afgesloten met een moment van bezinning. „Ik spreek liever van een diaconaal project. Mensen mogen bij ons binnenkomen zoals ze zijn. Sommigen hebben veel met het christelijk geloof, anderen weinig of niets. Dat respecteren we.”

De Vries: „Onze gemeente wil een herberg voor vreemden zijn. De laatste keer dat we het avondmaal vierden, gingen er 66 mensen aan, van wie 22 met een allochtone afkomst. Dat vind ik mooi. Dat heeft met de breedte van het christelijk geloof te maken. Ontroerend is dat.”

Ds. Blootens: „Ik geloof dat het Evangelie mensen vrijheid geeft. Ik ben zelf diep geraakt door Christus en leef vanuit de opstanding. Maar als predikant ben ik ook voorzichtig geworden met christelijke oneliners. Ze passen niet bij het plaatje van de Elthetokerk, Er moet ruimte zijn voor zoekers en ongeloof.”

Zo’n zeventig mensen bezoeken zondags de diensten in de Elthethokerk. Zij vormen de kern. Daaromheen bevindt zich een groep van zo’n honderd mensen die onregelmatig komen. Op papier telt de gemeente ruim 1300 leden. Er zijn contacten met andere kerken in Amsterdam, zowel protestantse als rooms-katholieke.

www.elthetokerkamsterdam.nl