Een zware onweersbui trekt woensdagmiddag over de Kreekraksluizen, bij het Zeeuwse Rilland. Schepen varen af en aan op deze belangrijke transportroute tussen Rotterdam en Antwerpen.

In de centrale post op het sluizencomplex turen diverse mensen ingespannen op hun laptops. Lunchpakket binnen handbereik. Er zijn beelden te zien van een inspectievlucht van een helikopter. In een loods verderop analyseren mensen van de Inspectie Leefomgeving en Transport van het minsterie van Infrastructuur en Milieu in beslag genomen monsters stookolie van scheepsladingen. Apparatuur meet de dikte van de olie, de organische samenstelling en de aanwezigheid van zware metalen zoals zwavel en alumium in de stookolie.

De afgelopen dagen speurde onder meer het KLPD naar illegale stookolie in scheepsladingen. Daarbij werden onder meer twee patrouillevaartuigen (één van Rijkswaterstaat, één van het KLPD), een speedboot en een helikopter ingezet. De helikopter maakte warmtemetingen van ladingen stookolie. De apparatuur kan analyseren of er aan boord verschillende ladingen stookolie zijn. Als er verschil is tussen die metingen en hetgeen op de officiële papieren staat, gaan bij de autoriteiten de alarmbellen rinkelen.

De resultaten van de actie van de afgelopen dagen stemmen KLPD-projectleider Cemile Çatakli niet vrolijk. Tot gistermiddag bleken vier in een vooronderzoek geselecteerde schepen daadwerkelijk met giftige stoffen gemengde stookolie te vervoeren. „Dat is ingrijpend. Deze zaken zullen leiden tot strafrechtelijke onderzoeken.” Eerdere acties leidden ook tot een reeks onderzoeken.

Sinds enkele jaren richt onder meer het KLPD de pijlen op foute stookolie in scheepsladingen. Bedrijven dan wel handelaren mengen stookolie met afval. Op die manier hoeven ze geen geld neer te tellen voor een kostbare afvalverwerking.

De gevolgen van deze praktijken zijn destastreus, benadrukt Çatakli. „De met afval vermengde stookolie komt uiteindelijk in scheepsmotoren terecht. Die schepen stoten stoffen uit die schadelijk zijn voor de volksgezondheid. Jaarlijks sterven in West-Europa 4000 mensen door de uitstoot van de schadelijke fijnstof in de scheepvaart. Dat heeft te maken met giftige stookolie.”

Ander probleem is dat scheepsmotoren ontregeld kunnen raken door foute stookolie. „Een schip kan ineens stilvallen op zee. Je moet er niet aan denken wat er kan gebeuren als een schip op de drukke Noordzee, in de buurt van een boorplatform, op drift slaat.”

Çatakli, unithoofd bij de waterpolitie van het KLPD, vermoedt dat „het merendeel” van de bedrijven in de stookoliebranche in Nederland betrokken is bij de foute stookoliemengsels. „Het is een immens probleem. Ik hoorde vanmiddag: Als je wijn mengt met slootwater, blijft het slootwater. En als je slootwater mengt met wijn, blijft het slootwater. Zo is het helemaal. We praten over gevaarlijke, gezondheidsbedreigende stoffen die aan stookolie worden toegevoegd. Ik weet van KLPD’ers die onwel werden bij een inspectie.”

Pijnpunt is dat op dit moment de regelgeving rond stookolie de autoriteiten onvoldoende gelegenheid biedt de illegale praktijken aan te pakken. Een vanuit de branche opgestelde norm is een wassen neus, betoogt Çatakli. „Daar staan maar enkele stoffen op die niet in de stookolie mogen worden gemengd. In de praktijk worden er echter giftige stoffen toegevoegd. En volgens de jurisprudentie is het illegaal om restafval aan een product toe te voegen.” Ze pleit voor een zwarte lijst met daarop stoffen die niet met de stookolie mogen worden vermengd.

Dat pleidooi krijg steun van CU-Europarlementariër Peter van Dalen, vicevoorzitter van de transportcommissie in het Europees Parlement. Woensdag vloog hij mee met een helikopterinspectie.

„Ik hoop dat we binnen enkele jaren in Europa met een zwarte lijst kunnen werken. Het knoeien met stookolie met stoppen. In het belang van het milieu en de volksgezondheid.”

Wat vindt directeur Erik de Vries van de Nederlandse Organisatie Voor de Energiebranche (NOVE) van het door het KLPD uitgesproken vermoeden dat de meeste bedrijven in de stookoliebranche betrokken zijn bij illegale praktijken? „Het is heel lastig om te reageren op vermoedens. Het geschetste beeld heb ik wat onze leden betreft niet.”

De NOVE is in gesprek met het KLPD over de problematiek van foute stookolie. „Wij zijn bunkeraars. Wij leveren aan zeeschepen. Wij zijn niet betrokken bij de totstandkoming van het product. Wij zijn niet gebaat bij het leveren van slechte producten. Dat kan ons miljoenenclaims opleveren.”

De Vries wil betere controles en een uitgebreidere lijst met stoffen die niet in stookolie mogen worden gedaan. „Maar niet een lijst met honderden componenten. Dat is niet werkbaar.”

Shell „niet benaderd door KLPD” om foute stookolie

DEN HAAG – Shell is door het Korps Landelijke Politie Diensten „niet benaderd in verband met het onderzoek” van onder meer het KLPD naar foute stookolie, dat vorige week dinsdag en woensdag zijn beslag kreeg. De politiedienst stelde vorige week in Zeeland diverse scheepsladingen met stookolie vermengd met giftige stoffen te hebben aangetroffen.