De politie heeft tot nu toe negentien arrestaties verricht in verband met de aanslag, waarbij ook 142 mensen gewond raakten. Onder de arrestanten bevinden zich volgens de politie veel buitenlanders die hebben bekend dat ze banden hebben met het terreurnetwerk al-Qaida. FBI-agenten zijn op weg naar Najaf om te helpen bij het onderzoek.

Aan de kop van de rouwstoet reed een dieplader met een doodskist, die echter niet het lichaam van Al-Hakim bevatte. Van de ayatollah is alleen een hand teruggevonden, plus zijn horloge, trouwring en pen. Deelnemers aan de stoet, die naar verwachting gaandeweg zal aangroeien, riepen om wraak. Veel sjiieten denken dat de aanslag het werk was van aanhangers van Saddam. Ook stellen ze de Verenigde Staten verantwoordelijk, omdat die er na de val van Saddam niet in zijn geslaagd van Irak een veilig land te maken.

Onder de arrestanten bevinden zich twee Koeweiti’s, zes Palestijnen met een Jordaans paspoort en een aantal Saudiërs. Het gaat volgens de politie om vertegenwoordigers van de Wahhabi, een stroming binnen de soennitische islam waartoe ook Osama bin Laden behoort. Ze zouden bij hun eerste verhoren hebben gezegd aanslagen te hebben voorbereid op politieke en religieuze leiders, elektriciteitscentrales, waterbronnen en oliepijpleidingen.

Zaterdag werd er voor de vierde keer in een maand tijd een aanslag gepleegd op een oliepijpleiding die van Kirkuk, in het noorden van Irak, naar Turkije loopt. De aanslagen zouden zijn bedoeld om de chaos in Irak in stand te houden, zodat de politie en het Amerikaanse leger geen tijd hadden om op de grens te letten.

De aanslag op de Ali-moskee vertoont volgens de politie overeenkomsten met de recente aanslagen op het kantoor van de Verenigde Naties en op de Jordaanse ambassade in Bagdad. Bij de drie aanslagen werd hetzelfde type bom gebruikt.

De Amerikanen stelden zich tot nu toe terughoudend op bij het onderzoek naar de aanslag in Najaf, omdat ze niet gewenst zijn bij de moskee, die de heiligste sjiitische plaats in Irak is. Inmiddels heeft de burgemeester van Najaf de FBI om hulp gevraagd. Die heeft ook de leiding van het onderzoek naar de twee andere grote aanslagen.

Ook heeft de politie twee arrestanten overgedragen aan het Amerikaanse leger. Zij zullen waarschijnlijk na verhoor worden vrijgelaten, zei de woordvoerder van het Amerikaanse leger in Najaf, Rick Hall. Het Amerikaanse leger zou Najaf komende week hebben overgedragen aan een internationale troepenmacht onder leiding van Polen, maar dit is voor onbepaalde tijd uitgesteld. „We willen hier nu blijven en zoveel mogelijk helpen”, zei Hall.

Een lid van de Iraakse bestuursraad, Mohammed Bahr al-Uloum, heeft zich uit de raad teruggetrokken uit protest tegen de onveilige toestand in het land. Hij zei zijn zetel in de raad pas weer te zullen innemen als de Amerikanen de verantwoordelijkheid voor de veiligheid hebben overgedragen aan de Irakezen zelf.

De Amerikaans-Britse bezettingsmacht zal op zeer korte termijn een nieuwe strategie moeten kiezen om de toenemende instabiliteit het hoofd te kunnen bieden. Bijkomend euvel is dat internationale (hulp)organisaties, zoals de VN en het Rode Kruis, het aantal medewerkers in Irak uit veiligheidsoverwegingen aan het inkrimpen zijn. Zowel de VS als leden van de Iraakse regeringsraad lijken het erover eens te zijn dat de huidige chaos noopt tot onder meer het zwaarder bewapenen van Iraakse veiligheidsagenten. Volgens The New York Times van zondag wordt er al gesproken over het aantreden van duizenden Iraakse paramilitairen.

Aanhangers van het gevallen regime van Saddam Hussein vormen volgens analisten gewelddadige gelegenheidscoalities met uit het buitenland afkomstige islamitische strijders. Hoewel de groepen -de wereldse sympathisanten van Saddam en de religieus gedreven extremisten- ideologisch weinig aanknooppunten hebben, is hun vijand momenteel dezelfde: de buitenlandse troepen in Irak.

Tegelijkertijd is er sprake van interne twist tussen verscheidene sjiitische facties in Irak, die nogal verschillend denken over samenwerking met de Amerikanen in hun land. Analist Ken Pollack van het gezaghebbende Amerikaanse Brookings Institute zei zondag tegen CNN dat het doemscenario is dat de Amerikanen dadelijk tussen fel strijdende sjiitische milities staan, terwijl (soennietische) aanhangers van het verdreven Ba’ath-regime, aangevuld met buitenlandse islamitische strijders, „lukraak op iedereen schieten.”

De coalitie en de Iraakse bestuurders zitten overigens geenszins met de handen over elkaar. De Amerikanen houden in tal van plaatsen razzia’s om „gevaarlijke elementen” op te pakken. Zo werd er zondag met groot machtsvertoon in en rond de noordelijke stad Mosul gespeurd naar Saddam Hussein. Die zou zich in de plaats schuilhouden.