„Nederlandse bedrijven exporteren op dit moment onderdelen voor F16-gevechtsvliegtuigen en Apache-helikopters naar de Verenigde Staten. Daar worden ze geassembleerd en vervolgens uitgevoerd naar landen als Egypte, Pakistan en Irak. Als de Nederlandse overheid zou worden gevraagd vergunningen te verlenen voor wapenexport naar die landen, zou ze die waarschijnlijk niet leveren. Maar bij indirecte levering wordt blijkbaar niets gevraagd”, zegt Eveline Rooijmans van Oxfam Novib. De organisatie pleit daarom voor een betere controle op het eindgebruik van wapenonderdelen.

De Verenigde Naties praten in juli in New York over een nieuw internationaal wapenhandelsverdrag. Als de handel in onderdelen buiten beschouwing blijft, ontstaan er gevaarlijke mazen in het verdrag, aldus Oxfam Novib. „Het gebrek aan controle op de handel in onderdelen, ter waarde van zo’n 10 miljard dollar tussen 2008 en 2011, maakt het mogelijk om wapenembargo’s te omzeilen en zo het internationale humanitaire recht te schenden.”

Het Oxfam Novib-rapport ‘Piecing it All Together’ schetst hoe de wereldwijde wapenindustrie opereert, waarbij onderdelen voor oorlogsschepen tot machinegeweren op verschillende plaatsen in de wereld worden gefabriceerd en elders in elkaar gezet.

„Veel tanks, vliegdekschepen en geweren worden in stukken verkocht, net als boekenplanken in een meubelwinkel, zonder dat er vragen worden gesteld over het gebruik”, zegt Eveline Rooijmans van Oxfam Novib. „Kopers kunnen de stukken dan zelf in elkaar zetten, of iemand anders vragen het te doen. Als de verkoop van onderdelen uit het VN-wapenhandelsverdrag wordt gehouden, dan krijgen we mazen die groot genoeg zijn om er een vliegdekschip doorheen te laten. Dat mag niet gebeuren.”

Als voorbeeld geeft het rapport het K8 trainingsvliegtuig. Tussen 2005 en 2006 kocht het omstreden Zimbabwe er 12 van, met daarin onderdelen uit Groot-Brittannië (schietstoelen), de VS (instrumentpanelen voor de cockpit) en Oekraïne (motoren met tunnelschroefturbines). De vliegtuigen waren gebaseerd op Pakistaans-Chinese ontwerpen en de eigenlijke modellen werden in China gebouwd.

Woensdag is de wereldwijde actiedag van de Control Arms-alliantie waar Oxfam Novib deel van uitmaakt, om duidelijk te maken dat een sterk wapenhandelsverdrag het doel moet zijn van de VN-onderhandelingen.