„Vroege christenen waren netwerkers”
MÜNSTER – Bisschoppen uit de Vroege Kerk gebruikten een modern aandoend systeem van communicatie en briefwisseling dat bijdroeg aan een snelle verbreiding van het christendom.
Dat stelt historicus Eva Baumkamp, verbonden aan de universiteit van Münster, in haar dissertatie ”Zwischen Konflikt und Konsens”, die gaat over de uitwisseling van informatie tussen bisschoppen in de derde eeuw. De onderzoekster bestudeerde daartoe ruim 80 brieven van bisschop Cyprianus van Carthago, naast verwijzingen in andere geschriften.
In het Romeinse Rijk van de derde eeuw correspondeerden de vervolgde bisschoppen, van Carthago tot aan Klein-Azië, over theologische en politieke vraagstukken. Soms gaven ze ook, zelf verdreven uit hun gemeente, vanuit ballingschap per brief adviezen aan de achtergebleven christenen. Dat leidde tot een sterk netwerk dat de christenen hielp om vervolgingen (onder de Romeinse keizers Decius en Valerianus) te overleven. Bovendien bevorderde het de verbreiding van het christendom. Baumkamp: „Zo profiteerde het christendom uiteindelijk zelfs van de vervolging.”
Het brievensysteem speelde ook een rol bij de bepaling van machtsverhoudingen binnen de kerk. Bisschoppen van grotere steden zoals Rome, Carthago, Alexandrië en Lyon beschouwden zich als spreekbuis van een provincie. De bisschop van Rome vond daarbij de bisschoppen van Carthago en Klein-Azië tegenover zich, zodat er van „een primaat van Rome in deze periode nog geen sprake is.”