Dat was de teneur van de conferentie donderdag over ”waarden als grondslag van de Europese economie”. Het vorig jaar opgerichte Europese netwerk voor christelijke politiek (European Christian Political Foundation, ECPF) hield dit congres in Brussel met deelnemers uit de hele wereld.

Vooral het economische groeidenken moest het ontgelden. „Economen hebben helemaal niet de taak meer groei te brengen”, betoogde de Tsjechische dr. Tomas Sedlacek, onder anderen lid van de economische adviesraad in zijn land. Volgens hem zijn er „veel belangrijker waarden” dan een jaarlijks hoger nationaal inkomen.

Sedlacek verwees naar de wijsheid van Jozef ten opzichte van de Egyptische farao. In goede tijden namen de Egyptenaren genoegen met minder om in slechte tijden wat meer te hebben. „De raad van Jozef maakte de zaak stabiel. De toppen werden afgevlakt, evenals de dalen. Zo geef je iemand die manisch depressief is ook geen antidepressiva, maar een stabilisator. Dat is het enige wat economen moeten doen. Maar in de jaren na de terreuraanslagen in 2001 tot de val van Lehman Brothers in 2008 is juist het tegengestelde gedaan.”

De Tsjechische econoom vond het daarom veelzeggend dat wereldwijd slechts een handvol van de duizenden economen in 2008 de economische crisis voorspelden. „Zelfs apen zouden het beter hebben geraden.”

De Britse dr. Michel Schluter („nederig econoom en oud-zakenman in de koffiehandel”) noemde de economische crisis een „oordeel van God.” „Dat is een persoonlijke visie en geen economische interpretatie. Maar Europa heeft de rug naar God gekeerd.”

Economen hoeven trouwens het woord ”groei” niet direct helemaal te vergeten. Maar ze moeten dat meer zoeken in relaties dan in de hoeveelheid euro’s die worden verdiend. Volgens Schluter is het kapitalistische groeidenken schuldig aan de afbraak van het gezinsleven.

„Als het geld van Wales verschuift naar Londen, gaat de arbeid
ook die kant uit. Maar wie kijkt er dan nog om naar de grootouders die in Wales achterblijven?” Schluter pleitte ervoor dat regeringen mogelijk maken dat families bij elkaar kunnen wonen en voor elkaar kunnen zorgen.

Schluter wil ook afscheid nemen van het systeem van aandelen in grote ondernemingen. „Ik pleit voor de regel: geen investering zonder betrokkenheid.”

Een goede manier om te leren afzien van een eenzijdig groeidenken ziet Sedlacek in het sabbatsgebod. De Bijbelse orde stimuleert mensen niet zo veel mogelijk geld te verdienen, maar ook rust te nemen. „Blijkbaar was het niet genoeg alleen een suggestie te geven om te relaxen, maar was het nodig er een gebod van te maken. Het is vandaag nog steeds het gebod waartegen het meest wordt gezondigd.”

Dr. Peter Ester (Eerste Kamerlid voor de ChristenUnie) noemde Nederland „wereldkampioen.” Maar dan niet in voetbal, maar „in private schulden.” „Het systeem maakt het mogelijk om niet alleen grote hypotheken voor huizen te nemen, maar daar bovenop nog eens consumptief krediet.”

Schluter stelde voor dat banken
en andere kredietverleners leningen –net als een pakje sigaretten– vergezeld laten gaan van de slogan dat ”leningen slecht voor de gezondheid” zijn. „Leningen zijn vergif. Ze maken relaties stuk. Het zijn heel vaak schulden
die echtscheidingen drijven.”

Sedlacek wees op de „economische taal” in de Bijbel, zoals in het Onze Vader. Zonde staat gelijk aan schuld. „Vandaar het gebed ”Vergeef ons onze schulden.” Dat bidden vandaag veel handelaren op Wall Street.”

Het viel de Tsjechische econoom op dat zijn Bijbelvertaling in Genesis 3 meermalen het woord ”consumeren” gebruikt. „Adam en Eva consumeerden iets wat ze niet hoefden te consumeren. Het gevolg was dat Adam zich in het zweet moest werken, zonder daarmee overigens alle verlangens te bevredigen.”

Ook in de theologie over de verlossing ziet Sedlacek veel terug van de huidige economische crisis. „De economie kan zichzelf niet redden en heeft een kracht vanbuiten nodig.”